Masło shea
Masło shea rafinowane otrzymane z orzechów drzewa masłowego, czyli masłosza parka (Vitellaria paradoxa). Proces rafinacji pozwala na usunięcie naturalnego zapachu i koloru, dzięki czemu masło jest neutralne i doskonale nadaje się do szerokiego zastosowania w kosmetykach. Bogate w kwasy tłuszczowe, takie jak oleinowy i stearynowy, intensywnie nawilża i odżywia skórę, pozostawiając ją miękką i elastyczną. Jest doskonałym emolientem, który wspomaga regenerację naskórka, koi podrażnienia i działa ochronnie przed czynnikami zewnętrznymi. Dzięki swojej lekkiej konsystencji dobrze się wchłania, nie pozostawiając tłustej warstwy. Polecane do pielęgnacji skóry suchej, wrażliwej i dojrzałej, a także do wzmacniania włosów i paznokci. Stanowi doskonałą bazę do kremów, balsamów, mydeł i masek do włosów. Masło shea rafinowane jest hipoalergiczne i może być stosowane przez osoby o skórze skłonnej do alergii oraz dzieci.
Opis
Masło shea rafinowane jest oczyszczonym, praktycznie bezzapachowym tłuszczem roślinnym otrzymywanym z nasion drzewa masłosza (Vitellaria paradoxa), występującego w Afryce Subsaharyjskiej. Wersja rafinowana różni się od surowej głównie brakiem zapachu i neutralnym kolorem (biały lub kremowy), co czyni ją idealną do formulacji kosmetycznych wymagających stabilności, neutralnego profilu zapachowego i jednolitej tekstury.
Masło shea znane jest z wyjątkowej zgodności ze skórą ludzką, właściwości ochronnych i zdolności do regeneracji bariery naskórkowej. Rafinacja nie pozbawia go wszystkich właściwości — nadal zachowuje znaczną część frakcji niezmydlających (np. triterpenów), co czyni go surowcem wszechstronnym i bezpiecznym nawet dla skóry wrażliwej i niemowlęcej.
Parametry fizykochemiczne
-
Stan skupienia: ciało stałe w temperaturze pokojowej
-
Temperatura topnienia: 31–39°C
-
Kolor: biały do kremowego
-
Zapach: neutralny, praktycznie bezzapachowy
-
Zawartość frakcji niezmydlających: ok. 5–10%
-
Kwasowość (AV): <1,0 mg KOH/g
-
Liczba zmydlania (SV): 170–190 mg KOH/g
-
Liczba jodowa: 50–70
-
Skład kwasów tłuszczowych: kwas oleinowy (35–45%), stearynowy (40–50%), palmitynowy, linolowy
-
Stabilność oksydacyjna: dobra;
-
Rozpuszczalność: rozpuszczalne w tłuszczach, rozpuszczalnikach organicznych
Właściwości kosmetyczne, dermatologiczne
-
Silnie emoliencyjne – zmiękcza, wygładza i odbudowuje barierę lipidową skóry
-
Ochronne – chroni przed wysuszeniem, mrozem, wiatrem i promieniowaniem UV (niski SPF ~4–6)
-
Łagodzące – redukuje podrażnienia, świąd, zaczerwienienia
-
Regenerujące – wspomaga gojenie naskórka, drobnych uszkodzeń
-
Przeciwstarzeniowe – delikatne działanie antyoksydacyjne (fitosterole, triterpeny)
-
Pielęgnacja włosów – poprawia elastyczność, zapobiega łamliwości, wygładza łuskę
-
Pielęgnacja paznokci – wzmacnia płytkę i zmiękcza skórki
-
Pielęgnacja jamy ustnej – wykazuje działanie kojące przy aftach i stanach zapalnych dziąseł (w pastach ziołowych)
Właściwości farmakologiczne
-
Przeciwzapalne – obecność triterpenów (lupeol, butyrospermol) łagodzi stany zapalne
-
Przeciwbakteryjne – ograniczone działanie wobec niektórych Gram(+) bakterii skóry
-
Przyspiesza gojenie ran – stymuluje regenerację fibroblastów i keratynocytów
-
Łagodzi atopowe zapalenie skóry i egzemy – szczególnie u dzieci
-
Neuroprotekcyjne i kardioprotekcyjne (przy spożyciu) – badania na modelach zwierzęcych wskazują na korzystne działanie triterpenów
Dla kogo?
-
Dzieci i niemowlęta – łagodność i brak zapachu
-
Osoby z AZS i egzemą – właściwości kojące
-
Skóra sucha, odwodniona, łuszcząca się
-
Skóra wrażliwa, atopowa, po zabiegach dermatologicznych
-
Włosy suche, wysokoporowate, zniszczone
-
Mężczyźni (pielęgnacja brody, dłoni, stóp)
-
Seniorzy – dla podtrzymania elastyczności skóry
Zastosowanie
-
Kremy i balsamy do ciała – nawilża, zmiękcza, chroni
-
Maści dermatologiczne – baza okluzyjna i lecznicza
-
Kremy do rąk i stóp – regeneracja, ochrona przed pękaniem
-
Pomadki ochronne i balsamy do ust
-
Produkty do pielęgnacji włosów i skóry głowy – maski, olejowania
-
Kosmetyki dla dzieci i niemowląt
-
Produkty do golenia i po goleniu
-
Kąpiele i mydła SPA – kremowe, łagodne dla skóry
-
Produkty do higieny jamy ustnej (pasty naturalne, olejki do płukania ust)
Dawkowanie
-
Kremy i balsamy do twarzy: 2–10% (nawilżające), do 20% (ochronne, zimowe)
-
Produkty do ciała: 5–25% (emolienty, balsamy, maści)
-
Kremy do rąk i stóp: 10–30% (naprawcze)
-
Kosmetyki dla dzieci: 2–10% (łagodzące, bezzapachowe)
-
Maski i olejki do włosów: 3–10% (regenerujące, wygładzające)
-
Pomadki i balsamy do ust: 10–40% (zmiękczające)
-
Pasty do zębów i produkty do ust: 1–3% (łagodzące, ochronne)
-
Mydła zimnoprocesowe: 5–15% (tworzy twardą, kremową pianę)
-
Produkty spa, kąpielowe: 3–10% (masła do ciała, olejki)
-
Aromaterapia: nośnik dla olejków eterycznych, 80–100% jako baza
Sposób użycia
-
Bezpośrednio na skórę – do masażu, ochrony, jako balsam
-
Topienie w łaźni wodnej – do fazy tłuszczowej emulsji
-
Mieszanie z olejami i woskami – w formulacjach balsamów
-
Jako składnik kremów typu W/O, O/W
-
Jako baza do maści i czopków (farmaceutycznie)
-
Aplikacja na końcówki włosów i skórę głowy przed myciem
Z czym łączyć?
-
Oleje roślinne: np. jojoba, arganowy, makadamia
-
Woski naturalne: wosk pszczeli, candelilla
-
Emulgatory: Glyceryl Stearate SE, Olivem 1000
-
Humektanty: gliceryna, kwas hialuronowy
-
Substancje aktywne: D-pantenol, witamina E, alantoina
-
Oleje eteryczne: lawenda, rumianek, drzewo herbaciane
Kompatybilność
-
Dobrze tolerowane przez większość składników kosmetycznych
-
Nie łączyć z kwaśnymi składnikami w wysokim stężeniu bez emulgatorów (może destabilizować emulsję)
-
Może pogarszać klarowność kosmetyków żelowych lub wodnych (oleista konsystencja)
Toksykologia i bezpieczeństwo
-
GRAS (Generally Recognized As Safe)
-
Nietoksyczne, niealergizujące (w wersji rafinowanej)
-
Bezpieczne dla niemowląt i kobiet w ciąży
-
Stabilne mikrobiologicznie (niska aktywność wody)
Uwagi formulacyjne
-
Topić w temperaturze do 65°C – unikać przegrzewania
-
Unikać dodawania do fazy wodnej – nie rozpuszcza się
-
W emulsjach dodawać do fazy tłuszczowej
-
Można homogenizować z olejami płynnymi dla lepszej tekstury
-
W przypadku ziarnistości – ponowne stopienie i szybkie schłodzenie
Zastosowanie wewnętrzne/spożywcze
Masło shea jest coraz powszechniej stosowane jako produkt spożywczy. Wersja rafinowana jest najczęściej stosowana w przemyśle żywnościowym jako:
-
CBE (Cocoa Butter Equivalent) – zamiennik tłuszczu kakaowego w produkcji:
-
czekolady i wyrobów czekoladopodobnych
-
polew cukierniczych
-
mas tłuszczowych do nadzień i lodów
-
-
Składnik margaryn i tłuszczów piekarniczych – ze względu na wysoką stabilność oksydacyjną i konsystencję
-
Dodatek do funkcjonalnej żywności roślinnej – np. batonów, past kanapkowych, masła orzechowego wzbogaconego
Spożywcze właściwości i bezpieczeństwo:
-
Wysoka zawartość kwasów tłuszczowych nasyconych i jednonienasyconych – dobrze tolerowane przez organizm
-
Niska zawartość kwasów tłuszczowych trans
-
Obecność naturalnych fitosteroli i triterpenów (tylko w mniej przetworzonej wersji)
-
Dobrze tolerowane przez osoby dorosłe, również w diecie wegańskiej i ketogenicznej
-
Typowe spożycie dzienne: do 10 g – jako składnik margaryn, czekolad, kremów
-
Brak ustalonego ADI (Acceptable Daily Intake) – spożywane w rozsądnych ilościach uznawane za bezpieczne
-
Nie zalecane przy chorobach wątroby, trzustki lub konieczności ograniczenia tłuszczu w diecie
-
Brak znanych interakcji z lekami, ale nadmiar tłuszczów roślinnych może wpływać na biodostępność leków lipofilnych
Inne zastosowania
-
Składnik świec naturalnych
-
Baza maści weterynaryjnych i kremów dla zwierząt
-
Naturalny smar do instrumentów muzycznych drewnianych
-
Kompresy terapeutyczne na odleżyny i otarcia
Czy wiesz, że?
-
Masło shea tradycyjnie stosowano w Afryce do ochrony skóry niemowląt przed słońcem i owadami.
-
Wersja rafinowana jest mniej aktywna biologicznie niż surowa, ale lepiej nadaje się do kosmetyków białych i bezzapachowych.
-
W temperaturze powyżej 38°C może się topić – warto stosować z woskami twardymi.
-
Jest niekomedogenne – nie zatyka porów (stopień komedogenności: 0–1).
Przykłady formulacji
1. Krem do twarzy regenerujący na noc
-
Masło shea rafinowane – 10%
-
Olej z dzikiej róży – 5%
-
Olej z pestek winogron – 5%
-
Emulgator – 4%
-
Gliceryna – 3%
-
Woda różana – 69%
-
Konserwant – 0,8%
-
Witamina E – 0,2%
2. Balsam do ust ochronny
-
Masło shea – 30%
-
Wosk pszczeli – 20%
-
Olej jojoba – 25%
-
Witamina E – 1%
-
Olejek eteryczny z pomarańczy – 0,5%
-
Lanolina – 5%
-
Olej rycynowy – 18,5%
3. Krem do rąk na zimę
-
Masło shea – 20%
-
Olej makadamia – 10%
-
Alkohol cetylowy – 2%
-
Emulgator – 4%
-
D-pantenol – 2%
-
Alantoina – 0,5%
-
Gliceryna – 3%
-
Woda demineralizowana – 58,5%
4. Maska do włosów zniszczonych
-
Masło shea – 10%
-
Olej arganowy – 5%
-
BTMS – 4%
-
Cetyl Alcohol – 2%
-
Woda – 77%
-
Konserwant – 0,8%
-
Olejek ylang-ylang – 0,2%
5. Maść dermatologiczna łagodząca
-
Masło shea – 50%
-
Olej z nagietka – 20%
-
Wosk pszczeli – 10%
-
Witamina E – 1%
-
Tlenek cynku – 5%
-
Olejek lawendowy – 0,5%
-
Lanolina – 13,5%
6. Mydło CP
-
Masło shea – 15%
-
Olej kokosowy – 30%
-
Oliwa z oliwek – 30%
-
Olej rycynowy – 10%
-
Masło kakaowe – 15%
-
Ług z NaOH – według kalkulacji
7. Balsam do ciała dla niemowląt
-
Masło shea – 15%
-
Olej migdałowy – 10%
-
Emulgator O/W – 4%
-
Woda oczyszczona – 69,5%
-
Konserwant naturalny – 1%
-
Witamina B5 – 0,5%
8. Krem do stóp regenerujący
-
Masło shea – 25%
-
Olej neem – 5%
-
Mocznik – 5%
-
Mentol – 0,5%
-
Emulgator – 3%
-
Woda – 61,5%
9. Krem po goleniu dla mężczyzn
-
Masło shea – 10%
-
Olej konopny – 10%
-
Emulgator – 4%
-
Alantoina – 0,5%
-
D-pantenol – 1%
-
Woda oczyszczona – 74,5%
10. Pasta do zębów naturalna
-
Masło shea – 2%
-
Glinka biała – 15%
-
Gliceryna – 10%
-
Sorbitol – 10%
-
Olejek miętowy – 0,5%
-
Ksylitol – 3%
-
Woda – 59,5%