Mech dębowy (evernia prunastri) / olejek absolut mchu dębowego

Opis

Evernia prunastri (L.) Ach. to porost należący do gromady Ascomycota, porastający głównie korę drzew liściastych, szczególnie dębów i buków, w strefie umiarkowanej Europy i Ameryki Północnej. Ma postać drobno rozgałęzionych, blaszkowatych plech o oliwkowo-zielonej barwie i gąbczastej konsystencji. Rośnie wolno, w symbiozie z glonami, w środowiskach wilgotnych, cienistych, wolnych od zanieczyszczeń.

Skład chemiczny

Główne związki obecne w absolucie z Evernia prunastri to:

• Atryktol

• Usninian etylu (ethyl usnate)

• Lobaryna

• Akwirynol

• Kwasy depsydowe i depsidony (kwas usninowy, kwas everninowy)

• Alkohole aromatyczne, fenole, laktony

• Furanony, aldehydy, ketony – nadające charakterystyczny zapach

Absolut zawiera również cząsteczki uznawane za alergenne, jak atranol i chloroatranol, które są silnie uczulające i obecnie podlegają regulacjom w Unii Europejskiej (zakaz w produktach niespłukiwanych od 2019 roku).

Profil zapachowy

• Aromat: głęboki, ziemisty, leśny, mszysty, wilgotny, z nutami drewna i skóry.
• Nuta bazy – stabilizator kompozycji zapachowych.
• Powszechnie używany w perfumiarstwie – szczególnie w klasycznych kompozycjach szyprowych i fougère.

Właściwości kosmetyczne

• Perfumeryjny utrwalacz – stabilizuje i wzmacnia inne nuty zapachowe
• Działanie ściągające i lekko antyseptyczne (na poziomie porostowym)
• Stosowany w kosmetykach do pielęgnacji męskiej skóry
• Może być wykorzystywany w produktach do pielęgnacji cery tłustej i mieszanej (z zachowaniem ostrożności)
• Uwaga: ze względu na zawartość atranolu, dozwolony wyłącznie w produktach spłukiwanych

Właściwości farmakologiczne

Związki obecne w mchu dębowym wykazują:

• Działanie przeciwdrobnoustrojowe – kwas usninowy działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo (szczególnie przeciw Staphylococcus aureus, Candida albicans)

• Działanie cytotoksyczne i przeciwzapalne – obserwowane in vitro

• Przeciwutleniające – związane z obecnością związków fenolowych i depsydowych

Zastosowanie w aromaterapii

• W aromaterapii stosowany rzadko ze względu na silne właściwości uczulające
• Jeśli już, to w mieszankach uziemiających, medytacyjnych, wspierających równowagę emocjonalną
• Nadaje kompozycjom trwałości, głębi, kontaktu z naturą – często w olejkach o profilu „leśnym” i „czystym”

Toksykologia i bezpieczeństwo

• Zawiera atranol i chloroatranol – uznawane za silne alergeny kontaktowe
• Zakazany w UE w produktach niespłukiwanych (np. perfumy, kremy)
• Dozwolony wyłącznie w produktach spłukiwanych (mydła, szampony, żele)
• Maksymalne zalecane stężenie w produktach spłukiwanych: 0,1–0,2%
• Nie stosować u dzieci, kobiet w ciąży ani na skórze uszkodzonej

Kompatybilność zapachowa

Absolut z mchu dębowego dobrze łączy się z:

• Wetiwerią, drzewem sandałowym, cedrem

• Paczulą, labdanum, kadzidłem

• Lawendą, bergamotką, szałwią

• Cywetą, piżmem, nutami skórzanymi i ambrowymi

Dawkowanie w różnych zastosowaniach

Kosmetyki pielęgnacyjne (spłukiwane):

• Szampony, żele pod prysznic, płyny do kąpieli: 0,05–0,2%
• Toniki i esencje do skóry tłustej (spłukiwane): 0,05%
• Nie stosować w kremach i balsamach bez dokładnej dokumentacji bezpieczeństwa (zakaz wg IFRA)

Aromaterapia:

• Ze względu na alergeny nie zaleca się stosowania w inhalacji ani dyfuzji
• Może być stosowany symbolicznie jako fiksatyw w mieszaninach olejów do masażu (do 0,1%, rozcieńczony i zmywany)

Mydła:

• Dozowanie: 0,05–0,2% w masie tłuszczowej (CP)
• Dobrze znosi zasadowość, aromat trwały, ale nie dominujący
• Nadaje kompozycji „głębię lasu” i tło dla nut cytrusowych lub ziołowych

Świece:

• Dozowanie: 0,5–3% w masie woskowej (w zależności od rodzaju wosku)
• Doskonale łączy się z nutami drewna, kadzidła i mchu – daje ciepły, głęboki, przytulny aromat
• W świecach terapeutycznych pełni rolę stabilizatora zapachu