Olej owsiany (avena sativa) nierafinowany

Opis

Avena sativa L., czyli owies zwyczajny jest jednoroczną rośliną z rodziny wiechlinowatych (Poaceae), pochodząca z Europy i Azji Zachodniej. Obecnie uprawiany globalnie, osiąga wysokość 0,5–1,5 m, wytwarza prostą, pustą w środku łodygę (źdźbło) z równowąskimi, szorstkimi liśćmi. Charakterystyczna wiecha zawiera ziarniaki – cenne źródło białka, tłuszczów, błonnika rozpuszczalnego (w tym beta-glukanów), polifenoli (awenantramidów) i naturalnych lipidów. Tłoczony z ziaren owsa olej wykazuje szerokie spektrum zastosowań: od kosmetyków dla skóry atopowej, przez preparaty dermatologiczne, po funkcjonalne suplementy diety. Owies to także roślina o wysokiej tolerancji ekologicznej, nie wymagająca intensyfikacji chemicznej, co sprawia, że olej owsiany jest surowcem przyjaznym środowisku.

Olej owsiany to lekki, złocisty olej roślinny tłoczony na zimno z ziaren Avena sativa. Wyróżnia się wyjątkową biozgodnością ze skórą dzięki obecności lipidów polarnych, steroli, fosfolipidów i tokoferoli. Jest jednym z nielicznych olejów roślinnych zawierających naturalne awenantramidy – silne antyoksydanty o działaniu przeciwświądowym i przeciwzapalnym. Łatwo się wchłania, nie pozostawia tłustego filmu, a jego profil kwasów tłuszczowych wspiera barierę lipidową skóry.

Typowy skład chemiczny

• Kwas linolowy (omega-6): 35–45%
• Kwas oleinowy (omega-9): 25–35%
• Kwas palmitynowy: 10–15%
• Kwas stearynowy: 2–5%
• Avenasterol i beta-sitosterol: do 5%
• Fosfolipidy: do 1%
• Awenantramidy: do 0,1%
• Tokoferole (witamina E): 0,5–1%

Dla kogo?

• Dzieci i niemowlęta (od 1. miesiąca życia)
• Osoby z AZS, łuszczycą, egzemą, podrażnioną skórą
• Osoby z wrażliwą skórą głowy i włosami suchymi
• Skóra dojrzała i odwodniona
• Mężczyźni – szczególnie po goleniu
• Osoby dbające o zdrowie metaboliczne, cholesterol, kontrolę wagi
• Osoby z delikatną błoną śluzową jamy ustnej

Właściwości kosmetyczne i dermatologiczne

• Skóra: koi, nawilża, redukuje świąd, wspiera barierę lipidową
• Włosy: łagodzi stany zapalne skóry głowy, działa przeciwłupieżowo
• Paznokcie i dłonie: regeneruje skórki, wygładza, poprawia elastyczność
• Stopy: zmiękcza zrogowacenia, ułatwia gojenie pęknięć
• Jama ustna: wspiera regenerację dziąseł i śluzówek

Właściwości farmakologiczne

• Przeciwzapalne i immunomodulujące: awenantramidy redukują cytokiny zapalne (TNF-α, IL-1β)
• Przeciwświądowe: skuteczne w egzemie, łuszczycy i AZS – potwierdzone badaniami dermatologicznymi
• Antyoksydacyjne: tokoferole i fosfolipidy chronią przed stresem oksydacyjnym
• Synergistyczne działanie z glikokortykosteroidami – potwierdzone w terapii skojarzonej u dzieci z AZS

Zastosowanie

• Kremy dla dzieci, emulsje dla niemowląt
• Dermokosmetyki do skóry z AZS i łuszczycą
• Kosmetyki po opalaniu i zabiegach dermatologicznych
• Kremy do rąk i stóp, maski do włosów
• Produkty dla mężczyzn (po goleniu)
• Mydła naturalne, emulsje do kąpieli
• Olejki do masażu, emulsje SPA
• Pasta do zębów i żele do jamy ustnej

Dawkowanie

• Kremy/maści dermatologiczne: 5–20% – nawilżenie, regeneracja
• Produkty dla dzieci: 2–7% – łagodzenie podrażnień
• Kosmetyki do twarzy: 3–10% – ochrona i ukojenie
• Szampony/odżywki: 1–4% – pielęgnacja skóry głowy
• Oleje do masażu: 20–50% – łagodzenie stanów zapalnych
• Produkty do jamy ustnej: 0,5–1%
• Mydła rzemieślnicze: do 15%

Toksykologia i bezpieczeństwo

• Hipoalergiczny, bezpieczny od 1. miesiąca życia
• Niekomedogenny
• Bezpieczny dla kobiet w ciąży i karmiących
• Brak działania fototoksycznego i mutagennego

Zastosowanie spożywcze i prozdrowotne

• Korzyści zdrowotne:
  • obniża poziom LDL i wspiera gospodarkę lipidową
  • zawiera naturalne fitosterole i tokoferole
  • działa osłaniająco na błonę śluzową żołądka i jelit
  • wspiera mikrobiotę i zdrowie metaboliczne
• Działanie tłumiące apetyt:
  • preparaty z olejem owsianym wpływają na poziom hormonów sytości (GLP-1, PYY, CCK)
  • udokumentowane działanie zwiększające uczucie sytości do 7 godzin po spożyciu (badania Uniwersytetu w Lund, 2023)
• Zastosowanie:
  • suplementy diety na apetyt i metabolizm
  • oleje funkcjonalne do sałatek
  • emulsje mleczne i żywność medyczna
• Przeciwwskazania: alergia na owies/gluten (jeśli nie oczyszczony)

Trwałość chemiczna

• Stabilność po otwarciu 12–18 miesięcy
• Wrażliwy na utlenianie – zalecana witamina E jako antyoksydant
• Przechowywać w chłodnym, ciemnym miejscu

Z czym łączyć

Dobrze łączy się z:

• Oleje łagodzące: z ogórecznika, konopi, moreli
• Masła roślinne: shea, mango
• Emolienty estrowe i skwalan
• Ekstrakty roślinne: owies, rumianek, prawoślaz
  Unikać:
• Substancji silnie drażniących (formaldehyd, fenol)
• Silnie kwaśnych środowisk (pH < 4)

Uwagi formulacyjne

• Bardzo stabilny w emulsjach typu O/W
• Idealny dla emulsji pediatrycznych i dermokosmetycznych
• Nie destabilizuje układów emulsyjnych

Czy wiesz, że?

• Olej z owsa jako jedyny olej roślinny zawiera naturalne awenantramidy – neuroaktywne związki przeciwświądowe
• W badaniach klinicznych preparat z olejem owsianym zwiększał poziom hormonów sytości nawet o 70% w porównaniu z placebo
• Dodatek 5% oleju z owsa do kremu obniża TEWL (przeznaskórkową utratę wody) o 35% po 7 dniach stosowania

Przykłady formulacji

1. Krem łagodzący dla niemowląt od 1. miesiąca

• Olej z owsa: 5%
• Olej z ogórecznika: 3%
• Masło shea: 4%
• Emulgator Olivem 1000: 4%
• Woda różana: 82%
• Konserwant: 1.5%
• pH: 5.5

2. Balsam łagodzący po opalaniu

• Olej z owsa: 7%
• Olej jojoba: 5%
• Skwalan: 3%
• D-pantenol 75%: 3%
• Hydrolat z rumianku: 80%
• Konserwant: 2%

3. Krem do rąk z AZS

• Olej z owsa: 10%
• Masło kakaowe: 5%
• Olej z pestek winogron: 5%
• Gliceryna: 3%
• Emulgator: 4%
• Woda: 72%
• Konserwant: 1%

4. Szampon łagodzący do skóry głowy

• Betaina kokosowa: 30%
• Olej z owsa: 2%
• Gliceryna: 3%
• Hydrolat z lipy: 63%
• Konserwant: 2%

5. Serum przeciwświądowe do skóry głowy

• Olej z owsa: 20%
• Skwalan: 15%
• Witamina E: 0.5%
• Olejek lawendowy: 0.5%
• Bez konserwantów

6. Mydło glicerynowe z olejem owsianym

• Baza glicerynowa: 85%
• Olej z owsa: 10%
• Suszone płatki owsiane: 3%
• Olejek eteryczny rumiankowy: 1%
• Barwnik naturalny: 1%

7. Olejowy balsam po goleniu 

• Olej z owsa: 15%
• Olej z czarnego bzu: 10%
• Skwalan: 10%
• Olejek z drzewa herbacianego: 0.5%
• Witamina E: 0.5%

8. Krem pod oczy łagodzący opuchnięcia

• Olej z owsa: 10%
• Masło mango: 5%
• Emulgator: 3%
• Hydrolat z bławatka: 80%
• Konserwant: 1.5%

9. Maść ochronna na łuszczycę

• Olej z owsa: 25%
• Olej z tamanu: 10%
• Wosk pszczeli: 15%
• Witamina E: 1%
• Olejek lawendowy: 0.5%

10. Mleczko do ciała dla dzieci

• Olej z owsa: 4%
• Olej migdałowy: 6%
• Emulgator: 4%
• Woda różana: 84%
• Konserwant: 2%

11. Świece do masażu

• Masło kakaowe: 40%
• Olej z owsa: 30%
• Olej migdałowy: 20%
• Wosk sojowy: 10%