Olej z nasion balsamki ogórkowatej (momordica charantia) nierafinowany

Opis

Momordica charantia L., znana jako gorzki melon, przepękla ogórkowata lub balsamka ogórkowata, to pnącze z rodziny Cucurbitaceae, pochodzące z tropikalnych i subtropikalnych rejonów Azji, Afryki i Ameryki Południowej. Roślina ta rośnie bujnie, osiągając długość nawet 5 metrów, z charakterystycznymi, głęboko powcinanymi liśćmi i żółtymi kwiatami. Owoc przypomina ogórka, ale z wyraźnie brodawkowatą skórką i silnie gorzkim smakiem. W miarę dojrzewania zmienia barwę z zielonej na żółto-pomarańczową, a jego miąższ otacza intensywnie czerwone nasiona. W tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej i chińskiej wykorzystywana jest niemal każda część rośliny – owoce, liście, korzenie i nasiona – a jej właściwości lecznicze obejmują działanie przeciwcukrzycowe, przeciwwirusowe, przeciwzapalne i hepatoprotekcyjne.

Nierafinowany olej z nasion Momordica charantia tłoczony na zimno ma jasnożółty kolor i wyczuwalny, delikatnie gorzkawy zapach. Wyróżnia się zawartością rzadkich triterpenoidów (charantyna, momordycyna) i fitosteroli. Działa silnie przeciwzapalnie, przeciwdrobnoustrojowo i immunomodulująco. W kosmetologii szczególnie ceniony jest za zdolność do regulacji sebum, wspomagania gojenia zmian skórnych (trądzik, egzema, łuszczyca), a także właściwości antyoksydacyjne i wspierające barierę naskórkową. Ze względu na zawartość składników biologicznie czynnych, znajduje także zastosowanie w produktach dermatologicznych i fitofarmaceutykach.

Typowy skład chemiczny

• Kwas linolowy (omega-6): 45–55%

• Kwas oleinowy (omega-9): 20–30%

• Kwas palmitynowy: 10–15%

• Kwas stearynowy: 3–5%

• Kwas alfa-linolenowy: 1–3%

• Charantyna, momordycyna, polipeptyd-p

• Fitosterole: β-sitosterol, stigmasterol

• Tokoferole (witamina E)

• Saponiny triterpenowe

Właściwości kosmetologiczne

• Skóra: łagodzenie stanów zapalnych, pomoc w leczeniu trądziku, egzemy, łuszczycy; działanie antyseptyczne i antyoksydacyjne; wzmacnianie bariery lipidowej.

• Włosy: zmniejszanie łupieżu, redukcja swędzenia, nawilżenie skóry głowy.

• Dłonie i stopy: regeneracja pęknięć, działanie przeciwgrzybicze.

• Paznokcie: wzmacnianie płytki, działanie przeciwzapalne wokół macierzy paznokcia.

• Jama ustna: w formie roztworów – działanie przeciwbakteryjne, wspomaganie leczenia zapalenia dziąseł i aft.

Właściwości farmakologiczne

• Hipoglikemiczne – obecność charantyny i polipeptydu-p.

• Przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne – aktywność wobec Candida albicans, Helicobacter pylori.

• Przeciwzapalne i przeciwutleniające – obniżanie poziomu cytokin prozapalnych.

• Hepatoprotekcyjne – działanie ochronne wobec hepatocytów.

• Immunomodulujące – stymulacja aktywności limfocytów i makrofagów.

Zastosowanie

• Kremy i maści lecznicze na zmiany skórne

• Balsamy i mleczka do skóry z AZS

• Olejki do masażu leczniczego i regeneracyjnego

• Preparaty do pielęgnacji stóp i dłoni z grzybicą

• Szampony i wcierki do skóry głowy z łupieżem

• Kosmetyki dla mężczyzn (po goleniu, na trądzik)

• Kremy i emulsje dla dzieci (do skóry problematycznej)

• Mydła antybakteryjne, kosmetyki SPA

Dawkowanie

• Kremy, balsamy, maści: 2–10% – pielęgnacja i regeneracja skóry

• Oleje do masażu: 5–15% – działanie lecznicze, regenerujące

• Szampony, odżywki: 2–5% – działanie przeciwłupieżowe

• Preparaty jamy ustnej: 0,5–1% – działanie antyseptyczne

• Mydła: 3–10% – działanie przeciwbakteryjne

• Świece aromaterapeutyczne: 1–3% – właściwości przeciwzapalne

Toksykologia i bezpieczeństwo

• Bezpieczny w zastosowaniu zewnętrznym, również w formulacjach dziecięcych

• Nie stosować na otwarte rany i błony śluzowe bez rozcieńczenia

• Możliwe reakcje alergiczne u osób uczulonych na dyniowate

Zastosowanie spożywcze i wewnętrzne

• Status GRAS (FDA): brak potwierdzenia dla oleju

• Tradycyjne zastosowania: suplementy wspierające glikemię

• Ryzyko: hipoglikemia, interakcje z lekami przeciwcukrzycowymi

• Przeciwwskazania: ciąża, karmienie, zaburzenia gospodarki glukozowej

Trwałość chemiczna

• Średnia stabilność oksydacyjna

• Przechowywać w temperaturze <20°C, bez dostępu światła

• Okres przydatności: 6–12 miesięcy od otwarcia

Uwagi formulacyjne

• Unikać podgrzewania powyżej 40°C

• Zalecane łączenie z olejami stabilnymi (np. jojoba)

• W formulacjach O/W – stosować emulgatory ułatwiające rozproszenie

Czy wiesz, że?

• Momordycyna i charantyna mają strukturę zbliżoną do steroidów – co tłumaczy ich silne działanie biologiczne.

• Olej z M. charantia skutecznie ogranicza wzrost Propionibacterium acnes – kluczowej bakterii w patogenezie trądziku.

• Tradycyjnie stosowany do masażu stóp cukrzyków – nie tylko w Indiach, ale też w Indonezji i Malezji.

Przykłady formulacji

1. Krem przeciwtrądzikowy:

   • Hydrolat z oczaru: 50%

   • Emulgator: 4%

   • Olej z M. charantia: 8%

   • Olej jojoba: 5%

   • Niacynamid: 4%

   • Alantoina: 0,5%

   • Guma ksantanowa: 0,3%

   • Konserwant: 1%

   • Woda demineralizowana: uzupełnienie do 100%

2. Maść na łuszczycę:

   • Masło shea: 30%

   • Olej z M. charantia: 25%

   • Olej tamanu: 15%

   • Lanolina: 10%

   • Tlenek cynku: 5%

   • Witamina E: 1%

   • Olejek lawendowy: 0,5%

   • Wosk pszczeli: 10%

3. Szampon terapeutyczny:

   • Baza szamponowa: 60%

   • Hydrolat z pokrzywy: 20%

   • Olej z M. charantia: 3%

   • D-pantenol: 2%

   • Gliceryna: 3%

   • Konserwant: 1%

   • Woda: do 100%

4. Olejek do masażu terapeutycznego:

   • Olej sezamowy: 60%

   • Olej z M. charantia: 10%

   • Olej z czarnuszki: 10%

   • Olejek geraniowy: 0,5%

   • Witamina E: 0,5%

5. Balsam dla dzieci z AZS:

   • Hydrolat rumiankowy: 50%

   • Olej z M. charantia: 5%

   • Masło kakaowe: 10%

   • Skwalan: 5%

   • Gliceryna: 3%

   • Betaina: 2%

   • Emulgator O/W: 5%

   • Konserwant: 1%

   • Woda: do 100%