Olej z orzechów brazylijskich (bertholletia excelsa)

Opis

Orzech brazylijski czyli orzesznica wyniosła (Bertholletia excelsa Bonpl.), jest potężnym drzewem tropikalnym z rodziny Lecythidaceae, występującym naturalnie w dorzeczu Amazonki, głównie w Brazylii, Boliwii i Peru. Drzewo osiąga wysokość nawet 50 metrów i żyje ponad 500 lat. Charakteryzuje się prostym pniem i kulistą koroną, a jego owoce przypominają wyglądem kokosy – są twarde, zdrewniałe i zawierają nasiona w twardych łupinach, czyli orzechy brazylijskie. Kwitnie tylko raz do roku, a do zapylenia wymaga specyficznych owadów – dużych pszczół z rodzaju Euglossa. Ze względu na ekologiczne wymagania i powolny wzrost, orzesznica nie jest uprawiana na skalę przemysłową – surowiec pochodzi głównie ze zbiorów dzikich. Orzechy są bogate w tłuszcze, białko i selen, a pozyskiwany z nich olej jest wysoko ceniony w kosmetyce i dietetyce.

Olej z orzechów brazylijskich jest jasnożółtym, przejrzystym olejem o lekkiej, jedwabistej konsystencji. Jest wyjątkowo bogaty w selen, tokoferole oraz fitosterole. Rafinacja pozbawia go charakterystycznego aromatu, czyniąc go neutralnym i uniwersalnym w zastosowaniach kosmetycznych. Olej cechuje się wysoką zawartością kwasów tłuszczowych nienasyconych, zwłaszcza oleinowego i linolowego, co zapewnia mu doskonałe właściwości pielęgnacyjne i przeciwzapalne. Znakomicie sprawdza się w pielęgnacji cery suchej, wrażliwej, dojrzałej, a także w produktach regenerujących dla skóry i włosów.

Typowy skład chemiczny

• Kwas oleinowy (omega-9): 34–45%

• Kwas linolowy (omega-6): 32–40%

• Kwas palmitynowy: 12–17%

• Kwas stearynowy: 4–7%

• Tokoferole (witamina E): do 50 mg/100 g

• Skwalen: 0,5–1%

• Fitosterole (beta-sitosterol, stigmasterol): 1–1,5%

• Selen organiczny (śladowe ilości)

Właściwości kosmetyczne/dermatologiczne

• Skóra: intensywnie odżywia, zmiękcza i wygładza; wspiera barierę lipidową; działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie.

• Włosy: nadaje połysk, redukuje łamliwość, działa przeciwzapalnie na skórę głowy.

• Dłonie i stopy: regeneruje, zmiękcza zrogowacenia, wspomaga leczenie pęknięć.

• Paznokcie: wzmacnia, chroni przed rozdwajaniem i łamliwością.

• Jama ustna: właściwości łagodzące dla błon śluzowych, potencjalne działanie przeciwzapalne.

Właściwości farmakologiczne

• Antyoksydacyjne: ochrona przed stresem oksydacyjnym dzięki tokoferolom i selenowi.

• Przeciwzapalne: działanie łagodzące, pomocne przy AZS i egzemach.

• Regenerujące: wspiera gojenie mikrouszkodzeń i drobnych ran.

• Antybakteryjne: zawiera naturalne składniki o umiarkowanej aktywności przeciwdrobnoustrojowej.

• Neurologiczne (spożycie): selen i witamina E wspierają układ nerwowy.

Zastosowanie

• Kosmetyki do twarzy i ciała: kremy, balsamy, mleczka.

• Produkty do włosów: maski, odżywki, serum.

• Kosmetyki dla dzieci: delikatne emulsje i olejki.

• Preparaty do paznokci i skórek: wzmacniające olejki.

• Produkty do pielęgnacji dłoni i stóp: kremy ochronne i regenerujące.

• Mydła: wzbogacenie o właściwości emoliencyjne.

• SPA i masaż: luksusowy olej bazowy o aksamitnym wykończeniu.

• Płukanki do jamy ustnej: wsparcie regeneracji błon śluzowych.

Dawkowanie

• Kremy/serum do twarzy: 5–15% – działanie odżywcze, regenerujące.

• Maski do włosów: 10–20% – wzmocnienie, blask.

• Kremy do rąk/stóp: 10–25% – regeneracja, wygładzenie.

• Olejek do masażu: 30–100% – lekkość, odżywienie.

• Produkty dla dzieci: 2–10% – delikatna ochrona.

• Mydła: do 15% – emoliencyjność.

• Pasty do zębów/płukanki: 0,5–2% – łagodzenie i regeneracja.

Toksykologia i bezpieczeństwo

• Bezpieczny, dobrze tolerowany przez skórę.

• Brak alergenów białkowych po rafinacji.

• Niekomedogenny.

• Zawartość selenu jest korzystna dermatologiczne.

Zastosowanie spożywcze/wewnętrzne

• Olej zawiera selen i witaminę E – korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy i nerwowy.

• Korzyści: działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne.

• Interakcje: możliwa interakcja z suplementacją selenu i lekami przeciwnowotworowymi.

Trwałość chemiczna

• Umiarkowana odporność na utlenianie.

• Trwałość: powyżej 24 miesięcy.

Uwagi formulacyjne

• Stabilny w emulsjach O/W i W/O.

• Zalecana temperatura pracy do 40°C (chronić tokoferole).

• Dobrze łączy się z emolientami, estrami i olejami omega-9.

Czy wiesz, że?

• Orzesznica jest jednym z najwyższych drzew Amazonii – jej owoce mogą ważyć ponad 2 kg.

• Olej z orzecha brazylijskiego zawiera rzadko spotykany naturalnie selen – pierwiastek kluczowy w profilaktyce nowotworów i starzenia.

• W kosmetykach naturalnych stosowany jest jako alternatywa dla bardziej reaktywnych olejów tropikalnych (np. kokosowego), ze względu na łagodność i kompatybilność ze skórą.

13) Przykłady formulacji

1. Krem odżywczy do twarzy

   • Olej z orzecha brazylijskiego – 10%

   • Emulgator – 4%

   • Hydrolat z kwiatu pomarańczy – 60%

   • Gliceryna – 3%

   • Kwas hialuronowy 1% – 5%

   • Konserwant – 1%

2. Serum olejowe do cery suchej

   • Olej z orzecha brazylijskiego – 50%

   • Olej z pestek malin – 25%

   • Skwalan – 20%

   • Witamina E – 0,5%

3. Maska regenerująca do włosów

   • BTMS – 5%

   • Olej z orzecha brazylijskiego – 15%

   • Hydrolat z rumianku – 60%

   • D-Pantenol – 2%

4. Krem do stóp zmiękczający

   • Masło shea – 10%

   • Olej z orzecha brazylijskiego – 15%

   • Mocznik – 10%

   • Alantoina – 0.5%

   • Emulgator – 4%

5. Olejek do masażu SPA

   • Olej z orzecha brazylijskiego – 70%

   • Olej migdałowy – 20%

   • Olejek eteryczny z drzewa sandałowego – 1%

   • Witamina E – 0,5%

6. Mydło na zimno

   • Olej kokosowy – 25%

   • Oliwa z oliwek – 30%

   • Olej z orzecha brazylijskiego – 15%

   • Masło kakaowe – 10%

   • NaOH – wg obliczeń

7. Olejek do skórek i paznokci

   • Olej z orzecha brazylijskiego – 50%

   • Olej z awokado – 30%

   • Witamina E – 1%

   • Olejek cytrynowy – 0,5%

8. Płukanka do jamy ustnej

   • Olej z orzecha brazylijskiego – 1%

   • Gliceryna – 5%

   • Ekstrakt z szałwii – 0,5%

   • Ksylitol – 3%

   • Woda – do 100%

9. Świece do masażu

• Masło kakaowe – 30%

• Olej z orzecha brazylijskiego – 30%

• Masło mango – 30%

• Olej waniliowy – 0,5%

• Witamina E – 0,5%