Polysorbate 20

Opis

Polisorbat 20 to niejonowy surfaktant, solubilizator i emulgator pomocniczy, należący do grupy polioksyetylenowanych estrów sorbitanu. Powstaje poprzez etoksylację sorbitolu, a następnie estryfikację z kwasem laurynowym. Ma postać jasnożółtej, lepkiej cieczy, rozpuszczalnej w wodzie i alkoholu, bezzapachowej. Jego wysoka wartość HLB (~16,7) sprawia, że doskonale nadaje się do rozpuszczania składników lipofilowych w fazach wodnych oraz stabilizacji emulsji typu olej-woda (O/W).

Właściwości

Kosmetyczne:

• Solubilizuje olejki eteryczne i zapachowe w wodzie.

• Stabilizuje emulsje O/W jako emulgator pomocniczy.

• Poprawia rozprowadzalność i teksturę kosmetyków.

• Stabilizuje pianę i zwiększa łagodność środków myjących.

• Ułatwia wprowadzanie fazy tłuszczowej do produktów wodnych (np. toników, płynów micelarnych).

Farmakologiczne:

• Stosowany jako nośnik i solubilizator substancji lipofilowych w preparatach doustnych, do nosa i oczu.

• Zwiększa biodostępność substancji czynnych o niskiej rozpuszczalności wodnej.

• Używany w formulacjach o kontrolowanym uwalnianiu.

Dermatologiczne:

• Dobrze tolerowany przez skórę – także wrażliwą i atopową.

• Niekomedogenny i niealergizujący.

• Może zwiększać wchłanianie substancji aktywnych przez naskórek.

• Wspomaga działanie składników łagodzących i przeciwzapalnych.

Zastosowanie

Twarz i ciało:

• Toniki, mgiełki z olejkami (np. lawenda, róża).

• Płyny micelarne z fazą olejową (np. do demakijażu).

• Kremy nawilżające, emulsje i mleczka.

• Serum z lipofilowymi składnikami aktywnymi.

Włosy i skóra głowy:

• Szampony łagodne i micelarne.

• Odżywki w sprayu (leave-in) z olejkami eterycznymi.

• Preparaty trychologiczne na bazie wodnej z olejkami (np. rozmaryn, drzewa herbacianego).

Stopy i paznokcie:

• Spreje antygrzybicze i odświeżające.

• Serum na paznokcie z olejkiem z drzewa herbacianego.

• Kąpiele solne z olejkami antybakteryjnymi.

Higiena i pielęgnacja jamy ustnej:

• Płyny do płukania ust z olejkami eterycznymi.

• Żele do dziąseł zawierające substancje rozpuszczalne w oleju.

• Preparaty dla dzieci z ksylitolem i delikatnymi olejkami (np. rumiankowym).

Produkty SPA i do kąpieli:

• Olejki do kąpieli aromaterapeutyczne.

• Emulsje kąpielowe z dodatkiem naturalnych ekstraktów.

• Produkty do masażu wodnego z komponentami eterycznymi.

Dawkowanie

• Toniki, mgiełki, płyny micelarne:
  ▸ 1–5%
  ▸ Cel: Rozpuszczenie olejków i zapachów w wodzie.
  ▸ Efekt: Przejrzysty, stabilny roztwór bez zmętnienia.

• Emulsje (kremy, mleczka):
  ▸ 1–10%
  ▸ Cel: Emulgacja i stabilizacja fazy tłuszczowej.
  ▸ Efekt: Jednolita konsystencja, brak rozwarstwienia.

• Szampony, żele pod prysznic:
  ▸ 0,5–3%
  ▸ Cel: Stabilizacja piany, łagodzenie działania detergentów.
  ▸ Efekt: Łagodna formuła, lepsze pienienie.

• Kąpiele aromaterapeutyczne, SPA:
  ▸ 2–10%
  ▸ Cel: Solubilizacja olejków eterycznych w wodzie.
  ▸ Efekt: Homogenny roztwór, bez warstwy oleju na powierzchni.

• Preparaty do stóp i paznokci:
  ▸ 2–6%
  ▸ Cel: Rozpuszczenie olejków przeciwgrzybiczych.
  ▸ Efekt: Jednorodny roztwór, brak oddzielania fazy olejowej.

• Płyny do jamy ustnej:
  ▸ 0,1–1%
  ▸ Cel: Rozpuszczenie substancji zapachowych i eterycznych.
  ▸ Efekt: Klarowny, bezpieczny dla błon śluzowych roztwór.

• Kosmetyki dla dzieci:
  ▸ 0,5–2%
  ▸ Cel: Solubilizacja składników eterycznych.
  ▸ Efekt: Delikatna formuła, niepodrażniająca skóry wrażliwej.

• Spraye do ciała, twarzy, pomieszczeń:
  ▸ 2–5%
  ▸ Cel: Rozpuszczenie zapachów w bazie wodno-alkoholowej.
  ▸ Efekt: Przejrzysty roztwór bez wytrąceń.

Sposób użycia

• W emulsjach O/W – Dodawać do fazy wodnej przed emulgowaniem. Może być łączony z innymi emulgatorami.

• Do rozpuszczania olejków eterycznych – Zmieszać olejek z Polisorbatem 20 (1:4–1:6), intensywnie wymieszać, dodać do fazy wodnej.

• W produktach micelarnych i tonikach – Dodać po połączeniu z olejkiem, przetestować klarowność.

• W kąpielach i emulsjach do SPA – Zmieszać z olejkiem, dodać do wody. Chronić przed przegrzewaniem (>60°C).

• W produktach z dodatkiem alkoholu – Rozpuszczać osobno w wodzie i alkoholu, połączyć pod koniec.

Kompatybilność

Kompatybilność:

• Surfaktanty niejonowe i amfoteryczne (np. betaina).

• Alkohole, gliceryna, glikole, PEG-i.

• Olejki eteryczne, tłuszcze roślinne, estry kwasów tłuszczowych.

• Hydrolaty, ekstrakty wodne.

• Substancje konserwujące i łagodzące (np. pantenol, alantoina).

Niekompatybilność:

• Silnie kwaśne pH (<3) – możliwa hydroliza estrów.

• Część anionowych surfaktantów – ryzyko destabilizacji emulsji.

• Ekstrakty bogate w garbniki – mogą powodować zmętnienie.

• Przekroczenie 10% – może powodować nadmierną lepkość lub podrażnienie skóry.

Toksykologia i bezpieczeństwo

• Skóra: Niska toksyczność miejscowa, dobrze tolerowany, niekomedogenny.

• Oczy i błony śluzowe: Może drażnić przy stężeniach >5%.

• Doustnie: Bezpieczny w dopuszczonych dawkach (m.in. jako E432 w żywności).

• U dzieci: Bezpieczny przy niskim stężeniu; zaleca się testy aplikacyjne.

• Alergiczność: Nieklasyfikowany jako alergen; reakcje nadwrażliwości rzadkie.

• Biodegradowalność: Umiarkowana; nie zaleca się w produktach „eko” bez modyfikacji.

• Ocena CIR: Bezpieczny do 25% w produktach zmywalnych, do 5% w pozostających na skórze.

Przykłady formulacji

1. Mgiełka do twarzy z olejkiem różanym

• Hydrolat różany – 85%

• Polisorbat 20 – 4%

• Olejek różany – 0,6%

• Gliceryna – 5%

• Konserwant – 1%

• pH: 5,0–5,5

Cel: łagodzenie, tonizacja, nawilżenie

2. Szampon micelarny dla dzieci (hipoalergiczny)

• Woda – 65%

• Decyl glukozyd – 10%

• Kokamidopropylobetaina – 6%

• Polisorbat 20 – 2%

• Olejek rumiankowy – 0,3%

• Pantenol – 1%

• Konserwant – 0,7%

Cel: delikatne mycie, minimalizacja podrażnień

3. Spray do stóp odświeżający

• Woda – 70%

• Alkohol etylowy – 15%

• Polisorbat 20 – 5%

• Olejek miętowy – 1%

• Ekstrakt z szałwii – 2%

• Konserwant – 0,8%

Cel: działanie odświeżające, przeciwpotowe i antybakteryjne

4. Kąpiel terapeutyczna z olejkiem eukaliptusowym

• Sól Epsom – 20%

• Woda – 60%

• Polisorbat 20 – 6%

• Olejek eukaliptusowy – 1,2%

• Ekstrakt z aloesu – 2%

• Konserwant – 0,6%

Cel: wspomaganie oddychania, relaks mięśni

5. Płyn do płukania ust z olejkiem goździkowym (dla dorosłych)

• Woda – 90%

• Ksylitol – 5%

• Polisorbat 20 – 0,5%

• Olejek goździkowy – 0,1%

• Alkohol – 2%

• Konserwant – 0,4%

Cel: odświeżenie, łagodzenie stanów zapalnych

6. Mleczko nawilżające z olejkiem lawendowym

• Faza wodna (woda + gliceryna) – 72%

• Olej migdałowy – 10%

• Polisorbat 20 – 4%

• Cetyl alcohol – 2%

• Olejek lawendowy – 0,5%

• Konserwant – 1%

Cel: nawilżenie, regeneracja, relaks aromaterapeutyczny

7. Odżywka w sprayu leave-in (dla włosów farbowanych)

• Woda – 85%

• Polisorbat 20 – 3%

• Olejek z nasion brokułu – 1%

• Olejek rozmarynowy – 0,3%

• Gliceryna – 5%

• Konserwant – 0,7%

Cel: wygładzenie, blask, działanie antyoksydacyjne

8. Tonik przeciwtrądzikowy z olejkiem z drzewa herbacianego (dla nastolatków)

• Woda – 87%

• Polisorbat 20 – 3%

• Olejek z drzewa herbacianego – 0,5%

• Hydrolat z oczaru – 5%

• Kwas salicylowy – 1%

• Konserwant – 0,5%

Cel: działanie antybakteryjne i sebostatyczne

9. Olejek do kąpieli dla niemowląt z lawendą i rumiankiem

• Polisorbat 20 – 6%

• Olejek lawendowy – 0,3%

• Olejek rumiankowy – 0,2%

• Olej słonecznikowy – 3%

• Woda – do 100%

Cel: łagodzenie, działanie uspokajające przed snem

10. Żel dermatologiczny z olejkiem tymiankowym (dla skóry trądzikowej)

• Woda – 75%

• Polisorbat 20 – 4%

• Olejek tymiankowy – 0,5%

• Guma ksantanowa – 0,3%

• Pantenol – 2%

• Konserwant – 0,7%

Cel: miejscowe działanie przeciwzapalne i antybakteryjne

11. Spray zapachowy do pomieszczeń z olejkiem cytrusowym

• Woda – 75%

• Alkohol etylowy – 15%

• Polisorbat 20 – 5%

• Olejek pomarańczowy – 1,5%

• Olejek cytrynowy – 1%

• Konserwant – 0,5%

Cel: odświeżenie powietrza, poprawa nastroju

12. Emulsja łagodząca po goleniu dla mężczyzn

• Woda – 68%

• Olej z pestek winogron – 8%

• Polisorbat 20 – 4%

• Olejek z drzewa sandałowego – 0,5%

• Alantoina – 0,5%

• Pantenol – 1%

• Konserwant – 0,8%

Cel: regeneracja skóry, łagodzenie podrażnień

13. Żel do higieny intymnej z olejkiem z drzewa herbacianego dla kobiet

• Woda – 70%

• Glukozyd decylowy – 5%

• Polisorbat 20 – 3%

• Olejek z drzewa herbacianego – 0,5%

• Mleczan sodu – 1%

• Guma ksantanowa – 0,3%

• Konserwant – 0,7%

Cel: delikatne oczyszczanie, działanie przeciwbakteryjne

14. Peeling do ciała z olejkami cytrusowymi unisex

• Cukier trzcinowy – 30%

• Olej jojoba – 15%

• Polisorbat 20 – 8%

• Olejek grapefruitowy – 1%

• Olejek limetkowy – 0,5%

• Woda – 44,5%

• Konserwant – 1%

Cel: oczyszczanie, odświeżenie, usunięcie martwego naskórka

15. Płyn do kąpieli z olejkiem z sosny i eukaliptusa

• Woda – 55%

• Polisorbat 20 – 10%

• Olejek sosnowy – 1%

• Olejek eukaliptusowy – 0,5%

• Sól morska – 15%

• Gliceryna – 8%

• Konserwant – 0,5%

Cel: energetyzujące oczyszczanie i poprawa mikrokrążenia