Masło shea

Opis

Masło shea rafinowane jest oczyszczonym, praktycznie bezzapachowym tłuszczem roślinnym otrzymywanym z nasion drzewa masłosza (Vitellaria paradoxa), występującego w Afryce Subsaharyjskiej. Wersja rafinowana różni się od surowej głównie brakiem zapachu i neutralnym kolorem (biały lub kremowy), co czyni ją idealną do formulacji kosmetycznych wymagających stabilności, neutralnego profilu zapachowego i jednolitej tekstury.

Masło shea znane jest z wyjątkowej zgodności ze skórą ludzką, właściwości ochronnych i zdolności do regeneracji bariery naskórkowej. Rafinacja nie pozbawia go wszystkich właściwości — nadal zachowuje znaczną część frakcji niezmydlających (np. triterpenów), co czyni go surowcem wszechstronnym i bezpiecznym nawet dla skóry wrażliwej i niemowlęcej.

Parametry fizykochemiczne

• Stan skupienia: ciało stałe w temperaturze pokojowej

• Temperatura topnienia: 31–39°C

• Kolor: biały do kremowego

• Zapach: neutralny, praktycznie bezzapachowy

• Zawartość frakcji niezmydlających: ok. 5–10%

• Kwasowość (AV): <1,0 mg KOH/g

• Liczba zmydlania (SV): 170–190 mg KOH/g

• Liczba jodowa: 50–70

• Skład kwasów tłuszczowych: kwas oleinowy (35–45%), stearynowy (40–50%), palmitynowy, linolowy

• Stabilność oksydacyjna: dobra; 

• Rozpuszczalność: rozpuszczalne w tłuszczach, rozpuszczalnikach organicznych

Właściwości kosmetyczne, dermatologiczne

• Silnie emoliencyjne – zmiękcza, wygładza i odbudowuje barierę lipidową skóry

• Ochronne – chroni przed wysuszeniem, mrozem, wiatrem i promieniowaniem UV (niski SPF ~4–6)

• Łagodzące – redukuje podrażnienia, świąd, zaczerwienienia

• Regenerujące – wspomaga gojenie naskórka, drobnych uszkodzeń

• Przeciwstarzeniowe – delikatne działanie antyoksydacyjne (fitosterole, triterpeny)

• Pielęgnacja włosów – poprawia elastyczność, zapobiega łamliwości, wygładza łuskę

• Pielęgnacja paznokci – wzmacnia płytkę i zmiękcza skórki

• Pielęgnacja jamy ustnej – wykazuje działanie kojące przy aftach i stanach zapalnych dziąseł (w pastach ziołowych)

Właściwości farmakologiczne

• Przeciwzapalne – obecność triterpenów (lupeol, butyrospermol) łagodzi stany zapalne

• Przeciwbakteryjne – ograniczone działanie wobec niektórych Gram(+) bakterii skóry

• Przyspiesza gojenie ran – stymuluje regenerację fibroblastów i keratynocytów

• Łagodzi atopowe zapalenie skóry i egzemy – szczególnie u dzieci

• Neuroprotekcyjne i kardioprotekcyjne (przy spożyciu) – badania na modelach zwierzęcych wskazują na korzystne działanie triterpenów

Dla kogo?

• Dzieci i niemowlęta – łagodność i brak zapachu

• Osoby z AZS i egzemą – właściwości kojące

• Skóra sucha, odwodniona, łuszcząca się

• Skóra wrażliwa, atopowa, po zabiegach dermatologicznych

• Włosy suche, wysokoporowate, zniszczone

• Mężczyźni (pielęgnacja brody, dłoni, stóp)

• Seniorzy – dla podtrzymania elastyczności skóry

Zastosowanie

• Kremy i balsamy do ciała – nawilża, zmiękcza, chroni

• Maści dermatologiczne – baza okluzyjna i lecznicza

• Kremy do rąk i stóp – regeneracja, ochrona przed pękaniem

• Pomadki ochronne i balsamy do ust

• Produkty do pielęgnacji włosów i skóry głowy – maski, olejowania

• Kosmetyki dla dzieci i niemowląt

• Produkty do golenia i po goleniu

• Kąpiele i mydła SPA – kremowe, łagodne dla skóry

• Produkty do higieny jamy ustnej (pasty naturalne, olejki do płukania ust)

Dawkowanie

• Kremy i balsamy do twarzy: 2–10% (nawilżające), do 20% (ochronne, zimowe)

• Produkty do ciała: 5–25% (emolienty, balsamy, maści)

• Kremy do rąk i stóp: 10–30% (naprawcze)

• Kosmetyki dla dzieci: 2–10% (łagodzące, bezzapachowe)

• Maski i olejki do włosów: 3–10% (regenerujące, wygładzające)

• Pomadki i balsamy do ust: 10–40% (zmiękczające)

• Pasty do zębów i produkty do ust: 1–3% (łagodzące, ochronne)

• Mydła zimnoprocesowe: 5–15% (tworzy twardą, kremową pianę)

• Produkty spa, kąpielowe: 3–10% (masła do ciała, olejki)

• Aromaterapia: nośnik dla olejków eterycznych, 80–100% jako baza

Sposób użycia

• Bezpośrednio na skórę – do masażu, ochrony, jako balsam

• Topienie w łaźni wodnej – do fazy tłuszczowej emulsji

• Mieszanie z olejami i woskami – w formulacjach balsamów

• Jako składnik kremów typu W/O, O/W

• Jako baza do maści i czopków (farmaceutycznie)

• Aplikacja na końcówki włosów i skórę głowy przed myciem

Z czym łączyć?

• Oleje roślinne: np. jojoba, arganowy, makadamia

• Woski naturalne: wosk pszczeli, candelilla

• Emulgatory: Glyceryl Stearate SE, Olivem 1000

• Humektanty: gliceryna, kwas hialuronowy

• Substancje aktywne: D-pantenol, witamina E, alantoina

• Oleje eteryczne: lawenda, rumianek, drzewo herbaciane

Kompatybilność

• Dobrze tolerowane przez większość składników kosmetycznych

• Nie łączyć z kwaśnymi składnikami w wysokim stężeniu bez emulgatorów (może destabilizować emulsję)

• Może pogarszać klarowność kosmetyków żelowych lub wodnych (oleista konsystencja)

Toksykologia i bezpieczeństwo

• GRAS (Generally Recognized As Safe)

• Nietoksyczne, niealergizujące (w wersji rafinowanej)

• Bezpieczne dla niemowląt i kobiet w ciąży

• Stabilne mikrobiologicznie (niska aktywność wody)

Uwagi formulacyjne

• Topić w temperaturze do 65°C – unikać przegrzewania

• Unikać dodawania do fazy wodnej – nie rozpuszcza się

• W emulsjach dodawać do fazy tłuszczowej

• Można homogenizować z olejami płynnymi dla lepszej tekstury

• W przypadku ziarnistości – ponowne stopienie i szybkie schłodzenie

Zastosowanie wewnętrzne/spożywcze

Masło shea jest coraz powszechniej stosowane jako produkt spożywczy. Wersja rafinowana jest najczęściej stosowana w przemyśle żywnościowym jako:

• CBE (Cocoa Butter Equivalent) – zamiennik tłuszczu kakaowego w produkcji:

  • czekolady i wyrobów czekoladopodobnych

  • polew cukierniczych

  • mas tłuszczowych do nadzień i lodów

• Składnik margaryn i tłuszczów piekarniczych – ze względu na wysoką stabilność oksydacyjną i konsystencję

• Dodatek do funkcjonalnej żywności roślinnej – np. batonów, past kanapkowych, masła orzechowego wzbogaconego

Spożywcze właściwości i bezpieczeństwo:

• Wysoka zawartość kwasów tłuszczowych nasyconych i jednonienasyconych – dobrze tolerowane przez organizm

• Niska zawartość kwasów tłuszczowych trans

• Obecność naturalnych fitosteroli i triterpenów (tylko w mniej przetworzonej wersji)

• Dobrze tolerowane przez osoby dorosłe, również w diecie wegańskiej i ketogenicznej

• Typowe spożycie dzienne: do 10 g – jako składnik margaryn, czekolad, kremów

• Brak ustalonego ADI (Acceptable Daily Intake) – spożywane w rozsądnych ilościach uznawane za bezpieczne

• Nie zalecane przy chorobach wątroby, trzustki lub konieczności ograniczenia tłuszczu w diecie

• Brak znanych interakcji z lekami, ale nadmiar tłuszczów roślinnych może wpływać na biodostępność leków lipofilnych

Inne zastosowania

• Składnik świec naturalnych

• Baza maści weterynaryjnych i kremów dla zwierząt

• Naturalny smar do instrumentów muzycznych drewnianych

• Kompresy terapeutyczne na odleżyny i otarcia

Czy wiesz, że?

• Masło shea tradycyjnie stosowano w Afryce do ochrony skóry niemowląt przed słońcem i owadami.

• Wersja rafinowana jest mniej aktywna biologicznie niż surowa, ale lepiej nadaje się do kosmetyków białych i bezzapachowych.

• W temperaturze powyżej 38°C może się topić – warto stosować z woskami twardymi.

• Jest niekomedogenne – nie zatyka porów (stopień komedogenności: 0–1).

Przykłady formulacji

1. Krem do twarzy regenerujący na noc

• Masło shea rafinowane – 10%

• Olej z dzikiej róży – 5%

• Olej z pestek winogron – 5%

• Emulgator – 4%

• Gliceryna – 3%

• Woda różana – 69%

• Konserwant  – 0,8%

• Witamina E – 0,2%

2. Balsam do ust ochronny

• Masło shea – 30%

• Wosk pszczeli – 20%

• Olej jojoba – 25%

• Witamina E – 1%

• Olejek eteryczny z pomarańczy – 0,5%

• Lanolina – 5%

• Olej rycynowy – 18,5%

3. Krem do rąk na zimę

• Masło shea – 20%

• Olej makadamia – 10%

• Alkohol cetylowy – 2%

• Emulgator – 4%

• D-pantenol – 2%

• Alantoina – 0,5%

• Gliceryna – 3%

• Woda demineralizowana – 58,5%

4. Maska do włosów zniszczonych

• Masło shea – 10%

• Olej arganowy – 5%

• BTMS – 4%

• Cetyl Alcohol – 2%

• Woda – 77%

• Konserwant – 0,8%

• Olejek ylang-ylang – 0,2%

5. Maść dermatologiczna łagodząca

• Masło shea – 50%

• Olej z nagietka – 20%

• Wosk pszczeli – 10%

• Witamina E – 1%

• Tlenek cynku – 5%

• Olejek lawendowy – 0,5%

• Lanolina – 13,5%

6. Mydło CP

• Masło shea – 15%

• Olej kokosowy – 30%

• Oliwa z oliwek – 30%

• Olej rycynowy – 10%

• Masło kakaowe – 15%

• Ług z NaOH – według kalkulacji

7. Balsam do ciała dla niemowląt

• Masło shea – 15%

• Olej migdałowy – 10%

• Emulgator O/W – 4%

• Woda oczyszczona – 69,5%

• Konserwant naturalny – 1%

• Witamina B5 – 0,5%

8. Krem do stóp regenerujący

• Masło shea – 25%

• Olej neem – 5%

• Mocznik – 5%

• Mentol – 0,5%

• Emulgator – 3%

• Woda – 61,5%

9. Krem po goleniu dla mężczyzn

• Masło shea – 10%

• Olej konopny – 10%

• Emulgator – 4%

• Alantoina – 0,5%

• D-pantenol – 1%

• Woda oczyszczona – 74,5%

10. Pasta do zębów naturalna

• Masło shea – 2%

• Glinka biała – 15%

• Gliceryna – 10%

• Sorbitol – 10%

• Olejek miętowy – 0,5%

• Ksylitol – 3%

• Woda – 59,5%