Mocznik

Opis

Mocznik (Urea) to biały, bezzapachowy, łatwo rozpuszczalny w wodzie kryształ, jeden z najlepiej przebadanych humektantów. Naturalnie występuje w NMF, odpowiadając za wiązanie wody i elastyczność naskórka. W recepturach 1–5% intensywnie nawilża i zmiękcza, w 5–10% wzmacnia efekt wygładzenia, a w 10–20% pomaga szybciej złuszczać zrogowaciały naskórek (np. na piętach). Świetnie uzupełnia się z gliceryną, betainą, pantenolem, mleczanem sodu czy niacynamidem, podbijając komfort i długotrwałe nawilżenie. Dodawaj go do fazy wodnej na chłodno (po ostudzeniu <40 °C), bo roztwory mocznika stopniowo się rozkładają – przyspiesza to wysoka temperatura i skrajne pH. Utrzymuj pH gotowego produktu ~4,5–6,5 i dobieraj konserwanty odporne na obecność donorów azotu (unikaj donorów formaldehydu – mocznik je „zjada”, osłabiając ich działanie). 

Charakterystyka

• INCI / nazwa zwyczajowa: Urea

• CAS / WE: 57-13-6 / 200-315-5

• Wygląd: biały, bezzapachowy kryształ lub granulat; higroskopijny

• Rozpuszczalność: bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie; rozpuszczalny w etanolu; praktycznie nierozpuszczalny w olejach

• T. topnienia: ok. 132–135 °C (surowiec stały)

• Funkcje kosmetyczne: humektant, kondycjoner skóra/włosy; łagodny keratolityk; składnik NMF

• Uwagi technologiczne: roztwory urea ulegają stopniowej degradacji (pH rośnie; powstają cyjaniany) – przygotowywać na chłodno, nie przegrzewać, pH docelowo 4–6,5.

Dla kogo?

• Skóra sucha, bardzo sucha, napięta; szorstkie partie (łokcie, kolana, pięty), dłonie i stopy.

• Pielęgnacja ciała i twarzy (niskie stężenia)

• Preparaty zmiękczające do stóp i paznokci (wyższe stężenia).

• Produkty do skóry głowy i włosów (na wilgotność/miękkość).

• Żele myjące o łagodnym pH.

Właściwości kosmetologiczne

• Nawilża i zmiękcza (silny humektant; element NMF)

• Delikatnie keratolityczny (≥10% – wygładzanie, redukcja szorstkości)

• Wzmacnia barierę naskórkową i komfort skóry suchej

• Ułatwia penetrację innych składników (ostrożność przy silnych substancjach aktywnych)

• Włosy / skóra głowy: poprawa odczucia miękkości i nawilżenia; mniejsza szorstkość. (przegląd dermatologiczny)

• Dłonie, stopy, paznokcie: zmiękcza zrogowacenia; w wyższych stężeniach ułatwia obróbkę pedicure/manicure

Zastosowanie

• Kremy i balsamy nawilżające do ciała i rąk

• Emulsje do skóry bardzo suchej i szorstkiej

• Preparaty do stóp i pięt (kremy/maski/okłady)

• Żele/toniki/serum nawilżające (twarz i ciało)

• Preparaty do skórek i paznokci (zmiękczające)

• Delikatne żele myjące i szampony o pH ~5–6

• Kuracje do skóry głowy (toniki bez spłukiwania)

Dawkowanie (orientacyjnie)

• 1–3 % – codzienne nawilżanie twarzy/ciała; odczucie miękkości.

• 3–5 % – balsamy/kremy do ciała i rąk; długotrwałe nawilżenie.

• 5–10 % – produkty SOS na suchość/szorstkość; lekkie wygładzenie.

• 10–20 % – intensywne zmiękczanie i wygładzanie miejsc zrogowaciałych (stopy, łokcie, kolana, skórki)

• Włosy/skóra głowy: 0,5–2 % w szamponach/odżywkach dla lepszej miękkości i komfortu.

Kompatybilność

Dobrze łączy się z: gliceryną, betainą, pantenolem, mleczanem sodu (bufor pH 5–6), sodowym PCA, niacynamidem (pH ~5–7), łagodnymi surfaktantami, większością emulgatorów O/W i polimerowych zagęstników odpornych na elektrolity. (przeglądy / praktyka form.).
Unikaj / zachowaj ostrożność:

• Donory formaldehydu (DMDM hydantoin, imidazolidinyl urea, diazolidinyl urea, quaternium-15) – mocznik reaguje z formaldehydem, co obniża skuteczność konserwacji.

• Skrajne pH (<4 lub >8) i wysoka temperatura – przyspieszają rozkład w roztworach

• Długie ogrzewanie fazy wodnej z mocznikiem; dodawaj na chłodno (<40 °C)

• Mydła o wysokim pH (ok. 9–10) – możliwa szybsza degradacja w czasie przechowywania

Toksykologia i bezpieczeństwo

CIR uznał mocznik za bezpieczny w obecnych zastosowaniach kosmetycznych; rzadko drażniący/sensybilizujący. Może powodować lekkie szczypanie/rumień przy wyższych stężeniach, zwłaszcza na skórze uszkodzonej. Zwiększa penetrację innych substancji – należy to uwzględniać przy formułowaniu. Brak ograniczeń stężenia w UE dla „Urea” jako składnika kosmetycznego.

Trwałość chemiczna

• Proszek/granulat: stabilny; przechowywać szczelnie i sucho (surowiec higroskopijny).

• Roztwory: zaleca się przygotowywać świeżo; podczas przechowywania zachodzi powolna degradacja (wzrost pH, powstawanie cyjanianów). Proces przyspiesza wyższa temperatura i skrajne pH.

Uwagi formulacyjne

• Dodawaj na chłodno (<40 °C) po ostudzeniu fazy wodnej/emulsji

• Buforuj pH (np. mleczan sodu / kwas mlekowy) do 5,0–6,0 – zakres sprzyjający stabilności i komfortowi skóry

• Konserwacja: wybieraj systemy bez donorów formaldehydu; mocznik może je neutralizować.

• Zagęstniki: przy wysokich ładunkach humektantów testuj lepkość (niektóre karbomery tracą lepkość przy wyższym „obciążeniu” wodno-elektrolitowym) – rozważ karbomery/akrylany tolerujące elektrolity i neutralizację do pH 6–6,5.

• Magazyn: trzymaj surowiec w szczelnym, suchym opakowaniu; roztwory sporządzaj do bieżącej produkcji.

Czy wiesz, że?

• Mocznik to część NMF – jego poziom w skórze suchej bywa obniżony, dlatego uzupełnianie go w kosmetykach ma mocne uzasadnienie fizjologiczne.

• W stężeniach >10% działa łagodnie keratolitycznie, dlatego jest podstawą wielu skutecznych kremów do stóp.

• Roztwory mocznika z czasem podnoszą pH – to praktyczny wskaźnik degradacji.

• Mocznik zwiększa przenikanie innych substancji – potrafi „podkręcić” działanie składników aktywnych, dlatego wymaga rozsądku przy ich dawkowaniu.

• To chaotrop w biochemii – w laboratoriach używa się go do denaturacji białek; dlatego roztworów z mocznikiem nie należy przegrzewać.