Geranium bourbon (Pelargonium Graveolens) olejek eteryczny

Opis

Geranium Bourbon to naturalny olejek eteryczny otrzymywany w 100% ze świeżych liści i kwiatów pelargonii pachnącej (Pelargonium graveolens var. Bourbon) poprzez destylację z parą wodną. Nazwa „Bourbon” pochodzi od dawnej nazwy wyspy Reunion (Île de Bourbon). Właśnie tam tradycyjnie uprawia się tę odmianę pelargonii, dającą olejek uważany za najwyższej jakości spośród olejków geraniowych. Olejek ma intensywny, słodko-kwiatowy aromat z zielono-ziołową nutą, bardzo zbliżony do zapachu róż. Dzięki temu bywa chętnie wykorzystywany jako tańsza alternatywa dla drogocennego olejku różanego – jego różany, a zarazem świeży zapach ceniony jest w perfumerii, mydlarstwie oraz produktach wellness.

Geranium Bourbon słynie z równoważącego wpływu na ciało i umysł. W aromaterapii uchodzi za olejek poprawiający nastrój i harmonię, a jednocześnie wspierający zdrową skórę. Posiada szereg korzystnych właściwości: działa przeciwbakteryjnie i łagodząco na skórę, sprzyja regeneracji tkanek, pomaga w utrzymaniu równowagi hormonalnej, a nawet odstrasza owady. Ze względu na swoją wszechstronność bywa nazywany skarbem aromaterapii. W jednej buteleczce otrzymujemy bowiem olejek o pięknym zapachu, który relaksuje zmysły, a zarazem pełni praktyczne funkcje w domowej apteczce i kosmetyczce.

Charakterystyczną cechą olejku geranium jest wysoka zawartość monoterpenoli (citronellol, geraniol, linalol), które odpowiadają za działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, a także względnie łagodne oddziaływanie na skórę (w porównaniu np. do olejków bogatych w fenole). Dzięki przewadze stabilnych alkoholi w składzie, olejek ten jest dość trwały. Prawidłowo przechowywany zachowuje aktywność i zapach przez około 4 – 5 lat.

Dlaczego go lubimy?

Olejek geranium Bourbon zyskał wierne grono zwolenników zarówno wśród aromaterapeutów, jak i producentów kosmetyków naturalnych. Za co jest tak ceniony? Jego słodki, kwiatowo-zielony aromat działa odprężająco i poprawia nastrój. Wiele osób uwielbia go za to, że pachnie jak świeże róże w ogrodzie, wnosząc atmosferę spokoju i przyjemności do domowej aromaterapii. W badaniach potwierdzono, że inhalacja olejku geraniowego wywołuje efekt uspokajający i zmniejsza odczuwanie lęku.

Jest to jeden z najbardziej uniwersalnych olejków. Ten sam olejek możemy użyć do dezynfekcji drobnej rany, do masażu relaksacyjnego przy stresie, do kremu na trądzik, do odstraszania komarów, a nawet do aromatyzowania pokoju czy deseru. Tak szerokie spektrum działania sprawia, że jedna buteleczka zastępuje nam wiele innych preparatów, co doceniają zarówno profesjonalni aromaterapeuci, jak i domowi użytkownicy.

Olejek geranium jest stosunkowo łagodny (przy właściwym rozcieńczeniu). Nie podrażnia tak silnie skóry jak niektóre inne olejki eteryczne o podobnym działaniu. Uważany jest za nietoksyczny i nie wywołuje fotouczuleń. Dzięki temu można go bezpiecznie używać w codziennych produktach kosmetycznych i zabiegach. Jego profil bezpieczeństwa jest wysoki, np. w testach na zwierzętach nie wykazał działania toksycznego.

Geranium Bourbon bywa określany mianem „róży dla ubogich”, ponieważ oferuje zbliżony zapach i korzyści jak olejek z płatków róży, ale kosztuje ułamek jego ceny. W perfumerii i kosmetyce wykorzystuje się go do podkreślania kwiatowych akordów – często zastępuje drogi olejek różany w kompozycjach mydeł, świec czy perfum, nie ustępując mu urokiem. Użytkownicy lubią go za to, że pozwala cieszyć się szlachetnym różanym aromatem na co dzień, bez nadwyrężania budżetu.

Olejek ten określa się często jako olejek równowagi. Pomaga zbalansować rozmaite procesy w organizmie – od wydzielania sebum w skórze, po gospodarkę hormonalną i nastrój. Jest szczególnie ceniony przez kobiety, którym służy w trudnych momentach cyklu (PMS, menopauza) dzięki działaniu harmonizującemu układ hormonalny oraz łagodzącemu wahania nastroju. Lubimy go, bo odczuwa się przy nim wrażenie przywracania organizmowi naturalnej równowagi.

Dla kogo, do czego?

Cera tłusta, mieszana i trądzikowa

Dla osób borykających się z trądzikiem, nadmiernym sebum i niedoskonałościami skóry. Olejek geraniowy pomaga regulować pracę gruczołów łojowych, zwęża pory i działa antybakteryjnie – dzięki czemu zmniejsza wypryski i przeciwdziała stanom zapalnym skóry. Dodany do toniku czy serum działa jak naturalny regulator skóry problematycznej.

Skóra dojrzała i wymagająca regeneracji

Dla osób o cerze dojrzałej, z oznakami starzenia (zmarszczki, utrata jędrności) lub z bliznami. Olejek geranium stymuluje regenerację komórek i syntezę kolagenu, wspomagając gojenie i poprawiając elastyczność skóry. Jako naturalny antyoksydant chroni skórę przed starzeniem. W kremach przeciwzmarszczkowych działa ujędrniająco i rozjaśniająco, nadając cerze blasku. Regularnie stosowany, pomaga spłycić drobne zmarszczki i rozstępy oraz wyrównać koloryt skóry.

Osoby zestresowane, spięte, zmagające się z lękiem

Dla każdego, kto potrzebuje wyciszenia i ukojenia nerwów. Olejek geraniowy wykazuje działanie uspokajające – łagodzi objawy stresu, napięcia nerwowego i stany lękowe. W aromaterapii stosuje się go w dyfuzorach lub masażu relaksacyjnym, aby poprawić nastrój i ułatwić odprężenie. Badania kliniczne potwierdziły, że inhalacja olejku geranium redukuje poziom lęku (np. u kobiet rodzących) i sprzyja uczuciu spokoju. To świetny olejek dla osób żyjących w ciągłym pośpiechu i stresie.

Kobiety w okresie PMS i menopauzy

Dla kobiet doświadczających huśtawek hormonalnych, napięcia przedmiesiączkowego czy objawów menopauzy. Olejek geranium nazywany jest olejkiem dla kobiet, ponieważ pomaga równoważyć gospodarkę hormonalną – wspiera czynność nadnerczy i może regulować poziomy estrogenów (w badaniu aromaterapia geranium zwiększała poziom estrogenów u kobiet w menopauzie). W praktyce łagodzi dolegliwości takie jak wahania nastroju, uderzenia gorąca, drażliwość czy bóle menstruacyjne (dzięki właściwościom rozkurczowym). Polecany jest jako składnik mieszanek olejków do masażu brzucha w PMS i toników hormonalnych.

Miłośnicy natury szukający ochrony przed owadami

Dla osób, które chcą uniknąć chemicznych repelentów przeciw komarom, meszkom czy kleszczom. Olejek z geranium Bourbon słynie ze swojego działania odstraszającego owady – zapach geraniolu i citronellolu skutecznie zniechęca komary, a także pomaga odstraszać muchy, meszki, a nawet wszy. Można go stosować w formie sprayu na skórę lub dodawać do świec i kadzideł przeciw komarom. To naturalna alternatywa dla preparatów DEET – bezpieczniejsza dla skóry (choć wymaga częstszej aplikacji).

Osoby z problemami krążenia i obrzękami

Dla tych, którzy cierpią na słabe krążenie, obrzęki nóg, żylaki czy cellulit. Olejek geraniowy działa tonizująco na naczynia krwionośne – pobudza krążenie krwi i limfy. Masaż z jego dodatkiem pomaga zmniejszyć obrzęki (np. opuchnięte kostki), łagodzi uczucie ciężkich nóg, wspiera redukcję cellulitu poprzez działanie drenujące. Jako składnik olejków do masażu antycellulitowego ujędrnia skórę i usprawnia mikrokrążenie.

Domowa apteczka pierwszej pomocy

Dla zwolenników naturalnych remediów na drobne dolegliwości. Olejek geranium można zastosować punktowo na drobne rany i skaleczenia – pomaga zahamować krwawienie i przyspiesza gojenie (działa przeciwbakteryjnie i ściągająco na naczynia). Przyłożony (rozcieńczony) na ukąszenie owada zmniejszy obrzęk i świąd dzięki właściwościom przeciwzapalnym. Bywa również stosowany przy bólach neuralgicznych (np. półpasiec) – delikatne wmasowanie olejku w skórę może złagodzić ból neuropatyczny. To uniwersalny olejek, który warto mieć pod ręką w wielu sytuacjach.

Właściwości

Antyseptyczne i antybakteryjne

Hamuje rozwój wielu drobnoustrojów chorobotwórczych. W testach laboratoryjnych olejek wykazał skuteczność przeciw różnym szczepom bakterii – m.in. gronkowcowi złocistemu (Staphylococcus aureus) porównywalną do antybiotyku amoksycyliny. Dzięki temu pomaga odkażać rany, zapobiegać zakażeniom skóry i przyspieszać ich oczyszczanie. Działanie antyseptyczne (odkażające) jest również istotne w przypadku trądziku – olejek redukuje populację bakterii odpowiedzialnych za zmiany ropne na skórze.

Przeciwgrzybicze

Zwalcza grzyby wywołujące infekcje skórne i paznokci. Wysoka zawartość geraniolu i citronellolu nadaje mu silne właściwości antygrzybicze – tradycyjnie stosowano go przy grzybicach stóp, paznokci czy drożdżakowych zakażeniach skóry. Hamuje wzrost m.in. Candida albicans oraz dermatofitów wywołujących grzybicę skóry. Może być wykorzystywany jako naturalny środek przy łupieżu (który często ma komponent grzybiczy) oraz do konserwowania kosmetyków dzięki ograniczaniu rozwoju pleśni.

Przeciwzapalne

Łagodzi stany zapalne zarówno na skórze, jak i wewnątrz organizmu. Olejek geranium zmniejsza produkcję mediatorów zapalnych – np. badania wykazały, że jego składnik citronellol hamuje nadmierną produkcję tlenku azotu odpowiedzialną za reakcje zapalne w tkankach (co może mieć znaczenie np. w zapobieganiu neurodegeneracji). Dzięki temu olejek redukuje zaczerwienienie, obrzęk i ból towarzyszący zapaleniom. Pomaga w gojeniu zmian zapalnych skóry (trądzik, egzema, łuszczyca), a zastosowany na obrzęk (np. stłuczenie, opuchliznę nóg) – zmniejsza opuchnięcie i usprawnia krążenie limfy.

Przeciwbólowe (analgetyczne) i uspokajające nerwy

Wpływa korzystnie na układ nerwowy – działa kojąco i przeciwbólowo. Aromaterapia z użyciem olejku geranium łagodzi bóle głowy i napięciowe bóle mięśni dzięki właściwościom rozkurczowym (antyspasmodicznym). W badaniu klinicznym wykazano, że aplikacja olejku na skórę znacznie zmniejszyła ból neuropatyczny u pacjentów z neuralgią po półpaścu – efekt uśmierzenia bólu pojawiał się w ciągu minut od zastosowania. Ponadto olejek wycisza – wdychanie go działa przeciwlękowo i antydepresyjnie. U kobiet rodzących inhalacja olejku obniżyła odczuwanie lęku i stresu podczas porodu, a badania na myszach potwierdziły jego działanie antydepresyjne (szczególnie dla odmiany z Reunion). Z tego względu geranium stosuje się często wieczorem na uspokojenie, przy bezsenności lub w stanach przygnębienia.

Regulujące hormonalnie (balansujące)

Olejek geranium jest znany z pozytywnego wpływu na gospodarkę hormonalną, zwłaszcza u kobiet. Działa adaptogennie na układ hormonalny – może stymulować produkcję własnych hormonów, gdy jest ich za mało, lub łagodzić skutki nadmiaru. Przykładowo, stwierdzono, że aromaterapia z geranium zwiększyła poziom estrogenów u kobiet w okresie menopauzy, co przekładało się na złagodzenie objawów takich jak uderzenia gorąca czy zmienne nastroje. Tradycyjnie olejek ten uznawano za „przyjaciela kobiet” – pomocny przy nieregularnych miesiączkach, PMS (ogranicza napięcie nerwowe, bóle i wzdęcia) oraz w menopauzie (równoważy wahania hormonalne). Jego działanie hormonalnie regulujące czyni go ważnym składnikiem mieszanek dla kobiet zmagających się z zaburzeniami równowagi hormonalnej.

Dermatologiczne (gojące, regenerujące, antyoksydacyjne)

Olejek geranium wyraźnie korzystnie wpływa na skórę – przyspiesza gojenie uszkodzeń i regenerację naskórka. Ma właściwości cicatrisant (gojące rany i przeciwbliznowe): tamuje drobne krwawienia poprzez obkurczanie naczyń (potrafi zatrzymać np. krwawienie z małej ranki czy nosa), a jednocześnie stymuluje odbudowę uszkodzonych tkanek. Dzięki temu skaleczenia i zadrapania szybciej się zabliźniają. Zawarte w nim przeciwutleniacze chronią komórki skóry przed wolnymi rodnikami – działa antyoksydacyjnie, co spowalnia proces starzenia się skóry. W badaniach wykazano nawet potencjał cytoprotekcyjny olejku, choć różne próby dały odmienne wyniki co do siły efektu antyoksydacyjnego. Kosmetologicznie, geranium uznaje się za aktywny składnik przeciwstarzeniowy – wspomaga produkcję kolagenu i elastyny (dzięki hamowaniu enzymów je rozkładających, jak elastaza), co przekłada się na bardziej jędrną i gładką skórę.

Tonizujące i ściągające

Właściwości olejku geranium sprawiają, że działa on ściągająco na skórę i tkanki. Pomaga zwęzić rozszerzone pory, zmniejszyć nadmierne wydzielanie sebum oraz napiąć skórę – stąd jego częsta obecność w preparatach do cery tłustej i tonikach do twarzy. Jako tonik naczyniowy olejek ten wzmacnia i uszczelnia naczynia krwionośne, poprawiając mikrokrążenie. Tradycyjnie stosowano go przy żylakach, hemoroidach i pękających naczynkach, ponieważ usprawnia przepływ krwi i limfy, zmniejszając zastój. To również mechanizm, dzięki któremu geranium redukuje obrzęki i uczucie ciężkości nóg. Działanie ściągające i tonizujące przydaje się także przy drobnych krwawieniach (olejek obkurcza naczynia i tamuje krew) oraz przy skórze wiotkiej, tracącej jędrność (działa lekko napinająco).

Przeciwwirusowe i immunomodulujące

Olejek geranium wykazuje pewne działanie przeciwwirusowe – szczególnie wobec wirusów otoczkowych. Badania wskazują, że geraniol obecny w olejku ma właściwości antywirusowe (np. hamuje rozmnażanie wirusa opryszczki HSV), a także modulujące układ odpornościowy. Inny komponent – citral – również działa przeciwwirusowo (udokumentowano m.in. aktywność citralu wobec wirusa opryszczki i innych wirusów) oraz przeciwzapalnie. W aromaterapii olejek geranium zaleca się czasem pomocniczo w infekcjach górnych dróg oddechowych czy przeziębieniach, by wesprzeć organizm w walce z patogenami. Co ważne, geranium może wpływać na układ immunologiczny jako całość – niektóre źródła podają, że działa immunomodulująco (np. geraniol i citronellol wykazują takie efekty), co oznacza, że pomaga przywracać równowagę odpowiedzi immunologicznej organizmu.

Owadobójcze i repelencyjne

Poza odstraszaniem komarów, olejek geranium wykazuje także realną aktywność owadobójczą. W badaniach nad naturalnymi pestycydami stwierdzono, że olejek pelargonii powoduje wysoką śmiertelność niektórych szkodników – np. 100% śmierci wołków zbożowych w ciągu kilku dni ekspozycji na jego opary. Takie właściwości przypisuje się synergii składników, które działają neurotoksycznie na owady, podczas gdy dla ludzi są bezpieczne. Dzięki temu geranium jest doskonałym naturalnym repelentem: nie tylko odstrasza insekty zapachem, ale w pewnym stopniu również je eliminuje. Bywa składnikiem ekologicznych środków przeciw molom (np. saszetek zapachowych do szaf) oraz preparatów przeciw wszawicy.

Zastosowanie (przykłady)

Dyfuzor/aromatyzacja powietrza

Dodaj 5–8 kropli olejku do dyfuzora elektrycznego lub tradycyjnego kominka zapachowego z wodą. Dyfuzuj przez 15–30 minut, aby odświeżyć pomieszczenie, zrelaksować się lub odstraszyć owady. Olejek geranium świetnie nadaje się do wieczornej aromaterapii. Jego słodki zapach uspokaja, a zarazem tworzy barierę dla komarów podczas letnich wieczorów. Można mieszać go w dyfuzorze z innymi olejkami: lawendą (dla wzmocnienia relaksu) czy eukaliptusem cytrynowym/cytronelą (dla wzmocnienia efektu przeciwkomarowego).

Inhalacja parowa

Przy zatkanym nosie, infekcjach zatok lub potrzebie rozluźnienia napięcia nerwowego, sprawdzi się inhalacja z miski gorącej wody. Dodaj 1–2 krople olejku geranium do miski z parującą wodą, nakryj głowę ręcznikiem i wdychaj aromatyczną parę przez 5–10 minut. Taki zabieg udrażnia drogi oddechowe, nawilża śluzówki i jednocześnie uspokaja (dobrze łączyć geranium z olejkiem z drzewa herbacianego przy katarze lub z miętą pieprzową przy bólach głowy). Uwaga: Trzymaj oczy zamknięte podczas inhalacji, by nie podrażnić spojówek intensywnym aromatem.

Masaż aromaterapeutyczny

Olejek należy rozcieńczyć w oleju bazowym (nośnikowym) przed nałożeniem na skórę. Zalecane stężenie do masażu ciała to 1–3% (czyli 3–9 kropli olejku geranium na 15 ml oleju bazowego, np. ze słodkich migdałów). Tak przygotowaną mieszanką masuj wybrane partie ciała. Masaż z geranium pomaga przy napięciu mięśni, bólach stawów (np. w przebiegu reumatyzmu) oraz w celu relaksacji i poprawy nastroju. Dla masażu brzucha przy dolegliwościach menstruacyjnych czy trawiennych dodaj do mieszanki kilka kropli olejku lawendowego lub szałwi muszkatołowej. Do masażu twarzy zaleca się niższe stężenie 0,5–1% (1–3 krople na 10 ml oleju bazowego), gdyż skóra twarzy jest delikatniejsza. Pamiętaj, by olejek nakładać na lekko wilgotną skórę po kąpieli – wówczas lepiej się wchłania i rozprowadza.

Kąpiel aromaterapeutyczna

Dodaj 4–6 kropli olejku geraniowego do wanny ciepłej wody, koniecznie uprzednio mieszając go w „nośniku” – np. łyżce miodu, szklance mleka pełnego, porcji soli do kąpieli lub w łyżce oleju bazowego. Pozwoli to równomiernie rozprowadzić olejek w wodzie (olejek nie rozpuszcza się w czystej wodzie). Kąpiel przez 15–20 minut działa relaksująco i tonizująco. Geranium w kąpieli pomaga przy stresie, bezsenności (najlepiej kąpać się wieczorem, tuż przed snem) oraz przy problemach skórnych (trądzik na plecach, egzema – olejek złagodzi zmiany). Dodatkowo kąpiel z tym olejkiem może poprawić krążenie – warto zastosować ją przy uczuciu ciężkich nóg lub zatrzymywaniu wody w organizmie (geranium wspomoże drenaż limfatyczny).

Kosmetyki DIY (kremy, sera, toniki)

Olejek geranium Bourbon to znakomity aktywator domowych kosmetyków. Można go dodawać do kremów, maseczek, toników czy serum w niskich stężeniach – zwykle 0,5–2% gotowego produktu w zależności od przeznaczenia. Przykładowo, do 50 g kremu nawilżającego dodaj 5–10 kropli olejku geranium, aby wzbogacić go o właściwości antyseptyczne, łagodzące i przeciwzmarszczkowe. Do toniku 100 ml wystarczy 3–5 kropli dla działania odświeżająco-ściągającego. Pamiętaj, by dokładnie wymieszać olejek z kosmetykiem – np. w przypadku kremu zrób to na spodeczku tuż przed aplikacją porcji na twarz, albo dodaj olejek na etapie fazy chłodzącej przy robieniu kremu od podstaw. W produktach DIY olejek geranium świetnie łączy się z innymi składnikami: aloesem (potęguje nawilżenie i gojenie), olejem jojoba (razem regulują sebum), olejem z dzikiej róży (wzmacnia efekt przeciwzmarszczkowy) itp.

Perfumy i kompozycje zapachowe

Olejek geranium Bourbon stanowi znakomitą nutę serca w perfumach naturalnych. Można stworzyć własną perfumę w alkoholu – na 10 ml alkoholu (np. spirytusu 70%) dodaj ok. 15–30 kropli mieszanki olejków, z czego 3–5 kropli może stanowić geranium (czyli do 5% całej kompozycji). Geranium doskonale łączy się tu z nutami cytrusowymi (bergamotka, grejpfrut), kwiatowymi (ylang-ylang, jaśmin) i drzewnymi (cedr, paczula), tworząc zbalansowaną kompozycję unisex (fougere). Jako że olejek ten ma średnią ulotność, utrzymuje zapach perfum przez kilka godzin i spaja nuty głowy z bazowymi. Świece i odświeżacze: W aromaterapeutycznych świecach sojowych sugeruje się dodać ok. 30–50 kropli olejku geranium na 100 g wosku (wraz z innymi olejkami dla kompozycji zapachowej). Przy wyrobie świecy mieszaj olejki z lekko ostudzonym woskiem (50–55°C), aby nie stracić aromatu. W sprayu do pomieszczeń lub dyfuzorze patyczkowym dawkuj olejek wedle potrzeb – zwykle ok. 10–15 kropli na 100 ml bazy (wody z alkoholem lub oleju bazowego). Olejek geranium nada wnętrzu przyjemny, naturalny zapach spa i oczyści powietrze z drobnoustrojów.

Zastosowania wewnętrzne

W aromaterapii profesjonalnej olejek geraniowy bywa stosowany doustnie lub doodbytniczo przy określonych schorzeniach (np. infekcjach, zaburzeniach trawienia, cukrzycy), ale wymaga to ścisłego dozowania przez wykwalifikowanego aromaterapeutę. Nie zaleca się samodzielnego spożywania olejku geranium ze względu na ryzyko podrażnienia przewodu pokarmowego i interakcji z lekami. Wyjątkowo, można wykorzystać go kulinarnie jako aromat: np. 1 kroplę olejku dodaj do całej porcji ciasta (około 1 kg masy) – ciasto nabierze oryginalnego, różanego posmaku. W niektórych tradycyjnych recepturach konfitur dodaje się liście pelargonii pachnącej dla aromatu. Tu jedna kropla olejku spełni podobną rolę. Pamiętaj jednak, że olejek jest bardzo mocny: nigdy nie dodawaj więcej niż 1–2 krople do potrawy i zawsze równomiernie wymieszaj z całością (np. w cukrze lub tłuszczu), aby nie spożyć skoncentrowanej dawki.

Zalecenia formulacyjne

Zawsze rozcieńczaj przed użyciem na skórę

Olejek geraniowy jest bardzo skoncentrowany – nierozcieńczony może podrażnić skórę, szczególnie wrażliwą. Zalecane stężenia w kosmetykach to maks. 2% dla ciała, a 0,5–1% dla twarzy. Wysoka koncentracja komponentów (geraniolu, citronellolu itp.) może wywołać reakcje alergiczne, dlatego nigdy nie dodawaj dużych ilości olejku „na oko”. Lepszy efekt osiągniesz mniejszą dawką, ale regularnie stosowaną, niż nadmiarem jednorazowo.

Unikaj wysokiej temperatury podczas mieszania

Przy sporządzaniu świec, balsamów czy masek staraj się dodawać olejek geranium w możliwie niskiej temperaturze formulacji (ale wciąż płynnej). Na przykład w świecach sojowych wlej go, gdy wosk przestygnie do ok. 55–60°C – dzięki temu cenne substancje zapachowe nie ulotnią się ani nie rozpadną. Podobnie przy kremach dodawaj olejek na etapie chłodzenia emulsji (poniżej 40°C). Utrata choć części lotnych związków przy zbyt wysokiej temperaturze spowoduje osłabienie zapachu i właściwości olejku.

Kompozycje zapachowe

Olejek geraniowy znakomicie komponuje się z wieloma innymi aromatami, co warto wykorzystać, tworząc własne mieszanki. Dobrze współgra z olejkami: cytrusowymi (pomarańcza, bergamotka, cytryna), kwiatowymi (lawenda, jaśmin, róża), ziołowymi (rozmaryn, szałwia, bazylia) oraz drzewnymi (cedr, drzewo sandałowe). Dodatek kilku kropli geranium do mieszanki potrafi zaokrąglić ostry zapach innych olejków i nadać mu słodszego, bardziej harmonijnego tonu. Unikaj jednak przesady – w nadmiarze geranium może zdominować kompozycję swoim różano-ziołowym aromatem. Proporcja geranium zwykle nie powinna przekraczać 30% mieszanki zapachowej, chyba że celujesz w wyraźnie różany bukiet.

Mydła CP

Olejek geranium Bourbon jest ceniony w mydłach naturalnych za trwały zapach, lecz trzeba pamiętać, że może nieco przyspieszać ślad (proces tężenia masy mydlanej). Dzieje się tak, bo zawiera m.in. nieznaczne ilości aldehydów i ketonów, które reagują z ługiem przyspieszając zmydlanie. Aby uniknąć problemów: mydło wyrabiaj w niższej temperaturze (np. oleje 30–35°C), mieszaj do lekkiego śladu i dodaj olejek eteryczny na sam koniec, tuż przed wylaniem do formy. Unikaj skomplikowanych wzorów i barwionych warstw przy dużym udziale geranium. Postaw raczej na prosty jednorodny wzór, ewentualnie dolewaj olejek partiami dla każdej warstwy osobno. Dobrą praktyką jest też połączenie geranium z olejkiem lawendowym w mydle. Lawenda spowalnia nieco tężenie i stabilizuje aromat.

Utrwalanie zapachu

Choć olejek geraniowy ma dość trwały aromat, w perfumach naturalnych czy sprayach do pomieszczeń warto zastosować techniki utrwalające woń. Sam olejek geranium to nuta serca – aby kompozycja dłużej się utrzymała, dodaj nutę bazy, np. odrobinę olejku paczulowego, kadzidłowego (olibanum), wetywerii lub benzoesu. Te cięższe aromaty spowalniają ulatnianie się lżejszych woni i przedłużą obecność zapachu geranium w otoczeniu. W świecach pomocne jest „przegrzanie” pomieszczenia aromatem – zapal świecę z geranium na 1h przed planowanym wydarzeniem, a potem ją zgaś: zapach pozostanie długo.

Przechowywanie

Olejek geranium Bourbon przechowuj w szczelnie zamkniętej, ciemnej szklanej butelce, w chłodnym miejscu (np. szafka z dala od źródeł ciepła i słońca). Unikaj częstego otwierania na dłuższy czas. Minimalizuj kontakt z powietrzem, by zapobiec utlenianiu składników. Ten olejek ma długi okres przydatności (około 4–5 lat), ale z czasem jego aromat może słabnąć. Jeśli olejek zmętnieje, zmieni zapach (np. stanie się bardziej kwaśny lub “octowy”) – lepiej go odstawić. Dla pewności właściwości leczniczych używaj olejku w ciągu 2–3 lat od otwarcia.

Toksykologia i bezpieczeństwo

Olejek geranium Bourbon jest generalnie bezpiecznym olejkiem.

• Ciąża i dzieci: Unikaj stosowania olejku geranium w pierwszym trymestrze ciąży – w tym okresie wszelkie olejki eteryczne (zwłaszcza o działaniu hormonalnym) są odradzane. W drugim i trzecim trymestrze dopuszcza się ostrożne stosowanie zewnętrzne małych ilości geranium (np. w mieszance do masażu nóg na obrzęki), jednak zawsze po konsultacji z lekarzem. Podczas karmienia piersią także zachowaj ostrożność – olejek może przenikać w śladowych ilościach do mleka i zmieniać jego smak. Nie stosuj olejku u niemowląt i małych dzieci bez wyraźnych wskazań specjalisty: dla bezpieczeństwa aromaterapię u dzieci poniżej 3 lat prowadzi się tylko łagodnymi olejkami (geranium do nich nie należy). U starszych dzieci (3–6 lat) można ewentualnie użyć minimalnych ilości geranium w dyfuzorze lub preparatach przeciw wszom, ale zawsze w silnym rozcieńczeniu i obserwując reakcję.
• Podrażnienia i alergie skóry: Olejek geraniowy zawiera kilka alergenów zapachowych: geraniol, citronellol, linalol, cytral, limonen. U osób wrażliwych związki te mogą wywołać reakcję alergiczną lub podrażnienie skóry (zaczerwienienie, swędzenie, wysypka). Dlatego nie aplikuj olejku nierozcieńczonego bezpośrednio na skórę – zawsze zmieszaj go z olejem bazowym. W przypadku skóry bardzo wrażliwej, atopowej – lepiej wybierać łagodniejsze olejki (np. rumianek rzymski, lawenda), a geranium stosować z dużą ostrożnością lub wcale.
• Oczy i błony śluzowe: Należy chronić oczy przed kontaktem z olejkiem eterycznym geranium (jak i każdym innym). Już śladowa ilość olejku w oku powoduje silne pieczenie i podrażnienie spojówek. W razie kontaktu – nie płucz wodą (to pogorszy sprawę, bo olejek nie rozpuszcza się w wodzie), zamiast tego przemyj oko olejem jadalnym (oliwą, olejem słonecznikowym), aby rozcieńczyć i wypłukać olejek, a następnie skontaktuj się z lekarzem. Podobnie, uważaj by nierozcieńczony olejek nie dostał się do nosa, ust czy na inne błony śluzowe – może je silnie podrażnić. Stosując olejek np. w kąpieli czy jako płukankę do gardła, dokładnie go rozcieńczaj zgodnie z zaleceniami.
• Spożycie i interakcje z lekami: Olejek geranium Bourbon przyjmowany doustnie może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami i schorzeniami. Przykładowo, jeden ze składników – cytral – potrafi hamować enzym wątrobowy cytochrom P450, który odpowiada za metabolizm wielu leków (np. niektórych leków przeciwbólowych, przeciwmalarycznych, a nawet chemioterapeutyków). W praktyce oznacza to, że wewnętrzne stosowanie olejku może zmieniać skuteczność tych leków (zwiększać ich stężenie we krwi). Osoby chore przewlekle, przyjmujące stałe leki (np. na cukrzycę, nadciśnienie, przeciwzakrzepowe, hormonalne) powinny skonsultować z lekarzem zamiar używania olejku geranium doustnie lub na dużej powierzchni ciała. Ponadto u osób z cukrzycą geranium może obniżać poziom cukru (tradycyjnie stosowano go właśnie na hiperglikemię), więc istnieje ryzyko nasilenia działania leków przeciwcukrzycowych i wywołania hipoglikemii. Zasadniczo nie zaleca się samodzielnego spożywania olejku geraniowego. Doustne terapie muszą być prowadzone przez doświadczonego aromaterapeutę, który uwzględni przeciwwskazania.
• Toksyczność ogólna: Według dostępnych danych olejek z Pelargonium graveolens nie wykazuje istotnej toksyczności ostrej ani przewlekłej dla człowieka w typowych dawkach. W badaniach na szczurach nie stwierdzono śmiertelności ani uszkodzeń narządów po podaniu wysokich dawek olejku. Oczywiście dawki terapeutyczne są dużo niższe, ale fakt ten sugeruje duży margines bezpieczeństwa. Niemniej zawsze należy stosować zasadę mniej znaczy więcej – zbyt duża dawka olejku może spowodować bóle głowy, nudności, a nawet wymioty czy zawroty głowy (to oznaki przedawkowania inhalacyjnego). Jeśli po zastosowaniu olejku odczuwasz dyskomfort, przerwij użycie i przewietrz pomieszczenie.
• Wpływ na układ hormonalny: Olejek geranium wykazuje wpływ na układ hormonalny (zwłaszcza żeński), co z jednej strony bywa korzystne (łagodzenie objawów menopauzy, PMS), z drugiej – wymaga ostrożności przy pewnych schorzeniach. Unikaj stosowania geranium przy nowotworach hormonozależnych (np. rak piersi, jajnika, prostaty), chyba że lekarz wyrazi na to zgodę. Choć dane nie są jednoznaczne, pewne badania sugerują, że geranium może oddziaływać z receptorami estrogenowymi. Ostrożność jest więc wskazana, by nie wpłynąć na przebieg choroby. Ostrożnie także przy endometriozie i mięśniakach macicy – tutaj również teoretycznie pobudzanie estrogenów mogłoby nasilić problem. W takich sytuacjach lepiej wybierać neutralne olejki (np. miętę, cytrynę) niż potencjalnie estrogenopodobne geranium.
• Zwierzęta domowe: Używając olejków eterycznych w otoczeniu zwierząt, należy mieć świadomość, że metabolizm zwierząt (zwłaszcza kotów) różni się od ludzkiego i niektóre substancje są dla nich toksyczne. Olejek geraniowy jest umiarkowanie toksyczny dla kotów. Liście pelargonii są uznawane za roślinę trującą dla kotów i psów (powodują u nich objawy żołądkowe przy spożyciu). Nigdy nie aplikuj olejku eterycznego bezpośrednio na sierść czy skórę zwierzęcia. Jeśli rozpylasz olejek geranium w domu, zapewnij kotu możliwość wyjścia z pomieszczenia. Psy generalnie tolerują niższe stężenia olejku (np. w obrożach przeciw pchłom bywa składnikiem), ale i tak stosuj ostrożnie. Pamiętaj, że zwierzęta mają węch wielokrotnie czulszy. To, co dla nas jest ładnym zapachem, dla nich może być zbyt intensywne. Zawsze obserwuj zachowanie pupila – jeśli wydaje się niespokojny, apatyczny lub dziwnie się zachowuje, przerwij aromaterapię w jego otoczeniu.