Olej z nasion czosnku (Allium sativum), nierafinowany

Olej z nasion czosnku (Allium sativum) to rzadziej spotykana, ale coraz bardziej doceniana frakcja lipidowa pozyskiwana z drobnych nasion czosnku pospolitego. W odróżnieniu od szerzej znanego oleju z maceratu czosnkowego, tłoczony na zimno olej z nasion oferuje subtelniejszy profil zapachowy i wyższą stabilność chemiczną. Jako składnik kosmetyczny wyróżnia się silnymi właściwościami przeciwbakteryjnymi, przeciwgrzybicznymi i przeciwzapalnymi, co czyni go doskonałym surowcem w pielęgnacji skóry trądzikowej, tłustej oraz w produktach wspierających walkę z łupieżem i grzybicami skóry. Dzięki obecności siarkowych związków pochodnych (pochodnych alliny) i wysokiej zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, wykazuje też potencjał antyoksydacyjny oraz immunostymulujący. W tradycji medycznej i ludowej czosnek od tysiącleci był wykorzystywany jako środek przeciwbakteryjny, przeciwpasożytniczy i wspierający odporność – wiele z tych właściwości w formie tłuszczowej znajduje dziś zastosowanie w nowoczesnych produktach dermokosmetycznych i leczniczych. Ze względu na swój terapeutyczny potencjał i bezpieczeństwo stosowania (przy odpowiednim stężeniu), stanowi doskonały składnik aktywny zarówno dla formuł dla dorosłych, jak i – z rozwagą – dla dzieci i seniorów.

Skład chemiczny

• Kwasy tłuszczowe: wysoka zawartość kwasu linolowego (LA, 18:2, ok. 60–75%), oleinowego (18:1, ok. 10–20%), palmitynowego (16:0, ok. 7–10%), stearynowego (18:0, ok. 1–3%)

• Związki siarki: pochodne alliny i ajoenów (mimo tłoczenia z nasion, obecne w śladowych, lecz aktywnych ilościach)

• Sterole roślinne: beta-sitosterol, stigmasterol

• Tokoferole: głównie γ-tokoferol – silny antyoksydant

• Skwalen (ok. 1–2%)

• Flawonoidy i fenolokwasy (śladowe ilości)

Cechy szczególne: wyraźne działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze dzięki obecności pochodnych związków siarkowych i tokoferoli.

Właściwości

a) Kosmetologiczne i dermatologiczne:

• Seboregulujące: ogranicza łojotok i wspiera normalizację pracy gruczołów łojowych.

• Przeciwtrądzikowe: działa na bakterie Cutibacterium acnes, ogranicza stany zapalne i zaczerwienienia.

• Przeciwgrzybicze: skuteczny przeciwko Candida spp., Malassezia spp., pomocny w pielęgnacji stóp i skóry głowy z łupieżem.

• Antyseptyczne: zapobiega nadkażeniom skóry.

• Przyspieszające regenerację: wspomaga gojenie ran i podrażnień (także po goleniu, zabiegach).

• Działanie antyoksydacyjne: hamuje przedwczesne starzenie się skóry.

• Wzmacniające cebulki włosów i paznokcie.

b) Farmakologiczne i zdrowotne:

• Immunomodulujące: może wspierać mechanizmy obronne skóry.

• Przeciwzapalne: zmniejsza odpowiedź zapalną, działa podobnie jak delikatne niesteroidowe środki przeciwzapalne.

• Przeciwbakteryjne: zwłaszcza wobec szczepów Gram-dodatnich.

• Przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze: badania wskazują skuteczność wobec Trichophyton i Candida albicans.

• W medycynie ludowej: używany w leczeniu grzybic, pasożytów skórnych, brodawek, a nawet jako miejscowy środek przeciwbólowy.

Zastosowanie

• Kosmetyki do skóry trądzikowej i tłustej (kremy, sera, toniki)

• Szampony i wcierki przeciwłupieżowe

• Kremy i balsamy przeciwgrzybicze (stopy, paznokcie)

• Produkty przeciwzapalne do cery wrażliwej i alergicznej

• Kosmetyki regenerujące po zabiegach dermatologicznych

• Oleje do masażu terapeutycznego i przeciwbólowego

• Balsamy i kremy ochronne (także dla sportowców i dzieci)

• Pasty i płyny do higieny jamy ustnej (z potencjałem antybakteryjnym)

• Maści dermatologiczne i produkty lecznicze OTC

• Mydła naturalne o działaniu antyseptycznym

Dawkowanie

• Kosmetyki do twarzy: 0,5–2% – działanie antybakteryjne, seboregulujące

• Produkty do włosów: 1–3% – przeciwłupieżowe, wzmacniające cebulki

• Kremy i balsamy do ciała: 1–5% – działanie regenerujące i przeciwzapalne

• Maści dermatologiczne: 5–10% – działanie antygrzybicze, wspomagające gojenie

• Produkty do stóp i paznokci: 3–10% – działanie przeciwgrzybicze

• Mydła: 1–3% – działanie bakteriobójcze i odkażające

Sposób użycia

• Dodatek do fazy tłuszczowej (emulsje, maści, balsamy)

• Może być używany jako składnik aktywny w zimnej fazie (przy formułach O/W)

• Może być stosowany bezpośrednio punktowo (przy problemach skórnych, po rozcieńczeniu)

• Zalecane mieszanie z olejami neutralnymi (np. jojoba, słonecznikowy)

• Dobrze komponuje się z naturalnymi olejkami eterycznymi o działaniu przeciwbakteryjnym (np. drzewo herbaciane)

Kompatybilność

Kompatybilny z:

• Olejami tłoczonymi na zimno

• Olejkami eterycznymi (tea tree, lawenda, niaouli)

• Emulgatorami O/W i W/O

• Alkoholami tłuszczowymi, lanoliną

Niekompatybilny z:

• Związkami silnie utleniającymi

• Niektórymi solami metali ciężkich (ryzyko reakcji)

• Niskim pH (<4) – możliwa degradacja siarkowych komponentów

Trwałość chemiczna

• Wysoka stabilność przy przechowywaniu w ciemnych, szczelnych opakowaniach.

• Wrażliwy na światło UV i wysokie temperatury – zalecana temperatura przechowywania: 5–20°C.

Zastosowanie wewnętrzne

Możliwe.

• Korzyści: wspomaganie odporności, obniżenie poziomu cholesterolu, działanie antybakteryjne

• Ryzyka: interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi, możliwość podrażnienia przewodu pokarmowego

• Przeciwwskazania: ciąża, karmienie piersią, hemofilia, stosowanie leków przeciwzakrzepowych

Toksykologia i bezpieczeństwo

• Ogólnie bezpieczny w stężeniach kosmetycznych (<5%)

• Może wywoływać podrażnienia u osób z alergią na czosnek

• Testy płatkowe zalecane przy formulacjach do twarzy

• Nie stosować na otwarte rany bez konsultacji

Uwagi formulacyjne

• Olej bardzo aktywny – stosować z umiarem

• Zalecane testy stabilności mikrobiologicznej i sensorycznej

• Może przyciemniać emulsje lub zmieniać zapach formulacji

• Dobrze komponuje się z neutralnymi bazami bezzapachowymi

Czy wiesz, że?

• Olej z nasion czosnku ma o wiele łagodniejszy zapach niż ekstrakt z ząbków – idealny dla kosmetyków!

• W Ajurwedzie i TCM olej czosnkowy był stosowany jako lek przeciw pasożytom i egzemie.

• Tłuszczowa frakcja czosnku wykazuje większą stabilność niż ekstrakty alkoholowe i wodne.

• Może być skuteczny w terapii łupieżu o podłożu grzybiczym bez stosowania syntetycznych leków.

Przykłady formulacji

1. Krem punktowy przeciwtrądzikowy:

   • Olej z nasion czosnku – 1%

   • Olej jojoba – 15%

   • Emulgator O/W – 5%

   • Hydrolat lawendowy – 60%

   • Gliceryna – 3%

   • Olejek tea tree – 0,5%

   • Konserwant – zgodnie z normą

2. Szampon przeciwłupieżowy:

   • Olej z czosnku – 2%

   • Ekstrakt z pokrzywy – 3%

   • Betaina kokamidopropylowa – 10%

   • Glukozyd decylowy – 15%

   • Olejek eukaliptusowy – 0,5%

3. Krem do stóp z efektem przeciwgrzybiczym:

   • Olej czosnkowy – 3%

   • Masło shea – 10%

   • Wosk pszczeli – 2%

   • Alkohol cetylowy – 3%

   • Hydrolat szałwiowy – 60%

4. Serum do skóry tłustej:

   • Olej z czosnku – 1%

   • Olej z pestek malin – 10%

   • Skwalan – 5%

   • Olejek lawendowy – 0,2%

5. Mydło ziołowe do rąk:

   • Olej z czosnku – 2%

   • Olej kokosowy – 20%

   • Oliwa z oliwek – 20%

   • NaOH – wg kalkulacji

   • Napar z rumianku – 25%

6. Wcierka do skóry głowy:

   • Olej z czosnku – 2%

   • Ekstrakt z brzozy – 3%

   • Hydrolat z czystka – 40%

   • Gliceryna – 3%

   • Pantenol – 1%

7. Balsam regenerujący do ciała:

   • Olej czosnkowy – 1%

   • Masło kakaowe – 8%

   • Olej ze słodkich migdałów – 10%

   • Ekstrakt z arniki – 2%

8. Pasta do zębów naturalna:

   • Glinka biała – 40%

   • Olej z czosnku – 0,5%

   • Olejek z mięty pieprzowej – 0,5%

   • Ksylitol – 5%

9. Maść ziołowa na zmiany grzybicze:

   • Olej czosnkowy – 10%

   • Lanolina – 20%

   • Masło shea – 20%

   • Olejek tymiankowy – 0,5%

10. Olejek do masażu przeciwbólowy:

    • Olej z czosnku – 2%

    • Olej z dziurawca – 10%

    • Olejek rozmarynowy – 1%

    • Olej słonecznikowy – uzupełnienie do 100%