Alkohol Izopropylowy kosmetyczny

Alkohol izopropylowy (INCI: Isopropyl Alcohol) to niskocząsteczkowy alkohol drugorzędowy o wzorze chemicznym C₃H₈O, szeroko stosowany w kosmetyce i farmacji ze względu na swoje właściwości dezynfekujące, odtłuszczające, rozpuszczające i przyspieszające parowanie. Powstaje syntetycznie w procesie hydratacji propenu, a jego wysoka czystość i szybkie działanie czynią go wszechstronnym składnikiem technologicznym. W kosmetykach pełni funkcję promotora penetracji, rozpuszczalnika, środka przeciwbakteryjnego, regulatora lepkości oraz nośnika substancji lotnych, np. w perfumach, aerozolach czy tonikach.W zależności od stężenia i formulacji, może działać chłodząco, tonizująco, odświeżająco lub antyseptycznie. Mimo kontrowersji związanych z alkoholem etylowym w kosmetyce, alkohol izopropylowy – stosowany rozsądnie i zgodnie z zaleceniami – może znacząco poprawić właściwości produktu końcowego, nie tylko technologicznie, ale i sensorycznie. Jest szczególnie przydatny w produktach „bez wody”, szybko wysychających, a także w recepturach wymagających szybkiego działania przeciwbakteryjnego.

Parametry fizyko-chemiczne

• Nazwa chemiczna: 2-propanol / izopropanol

• Wzór chemiczny: C₃H₈O

• Masa molowa: 60,10 g/mol

• Wygląd: Bezbarwna ciecz

• Zapach: Alkoholowy, charakterystyczny

• Temperatura wrzenia: ok. 82–83°C

• Temperatura zapłonu: ok. 12°C

• Rozpuszczalność: Miesza się z wodą, etanolem, acetonem

• Gęstość: ok. 0,785 g/cm³

• pH: Obojętne

• Lotność: Wysoka

Właściwości

Kosmetyczne:

• Szybko odparowujący nośnik substancji zapachowych i aktywnych

• Nadaje produktom uczucie świeżości i chłodu

• Zmniejsza lepkość emulsji, mgiełek, żeli

Dermatologiczne:

• W stężeniach powyżej 30% działa antyseptycznie i wysuszająco

• W niskich stężeniach (<5%) nie podrażnia skóry zdrowej

• Może powodować uczucie ściągnięcia skóry suchej

Funkcjonalne:

• Silny środek odkażający i rozpuszczalnik

• Ułatwia rozpuszczanie olejków eterycznych, żywic i polimerów

• Obniża punkt zamarzania wodnych roztworów

Zastosowanie

• Dezynfekcja i higiena: żele antybakteryjne, płyny do dezynfekcji rąk

• Perfumy i mgiełki zapachowe: jako lotny nośnik kompozycji zapachowych

• Pielęgnacja stóp i paznokci: odkażanie, przygotowanie płytki paznokcia

• Kosmetyki męskie: balsamy po goleniu, toniki ściągające

• Preparaty oczyszczające: do skóry tłustej, trądzikowej

• Kosmetyki do mycia ciała i rąk: z działaniem antyseptycznym

• Produkty SPA: kąpiele terapeutyczne, odkażające wcierki

Dawkowanie

• 0,5–5% – w tonikach i preparatach odtłuszczających (skóra tłusta, trądzikowa)

• 5–15% – w sprayach, aerozolach zapachowych, mgiełkach

• 15–30% – w produktach chłodzących do stóp, nóg

• >30% do 70% – w środkach dezynfekujących (ręce, sprzęt, paznokcie)

• 70–90% – czysty surowiec do higieny, dezynfekcji, preparaty apteczne

Sposób użycia

• W emulsjach i tonikach: dodawany do fazy wodnej na zimno

• W perfumach i mgiełkach: jako główny nośnik (może stanowić nawet 70–80% bazy)

• W żelach dezynfekujących: łączony z gliceryną, zagęstnikami i konserwantem

• W produktach do stóp/paznokci: jako roztwór do wcierania lub moczenia

• W kosmetykach dla mężczyzn: baza toniku, balsamu, żelu chłodzącego

• W produktach SPA: dodatek do kąpieli stóp lub jako środek odtłuszczający przed zabiegami

Kompatybilność

Kompatybilny z:

• Olejkami eterycznymi

• Hydrolatami i wodami roślinnymi

• Substancjami zapachowymi

• Rozpuszczalnikami, gliceryną

• Lekkimi emolientami

Niekompatybilny z:

• Gęstymi tłuszczami roślinnymi

• Niektórymi silikonami (np. dimetikon – może zmętnieć)

• Polimerami o wysokiej lepkości (ryzyko destabilizacji)

• Składnikami wrażliwymi na utlenianie (brak działania ochronnego)

Toksykologia i bezpieczeństwo

• Bezpieczny przy stosowaniu zewnętrznym – niedozwolone stosowanie wewnętrznie

• Drażniący w przypadku kontaktu z oczami, błonami śluzowymi, uszkodzoną skórą

• Produkt łatwopalny – wymaga przechowywania z dala od źródeł ognia

• W niskich stężeniach (<5%) nie powoduje działania uczulającego

• Dopuszczony do stosowania w kosmetykach według rozporządzenia 1223/2009/WE

Uwagi formulacyjne

• Może obniżać lepkość emulsji – konieczne dostosowanie zagęszczaczy

• Wysokie stężenia mogą powodować uczucie przesuszenia skóry – warto łączyć z humektantami

• Wymaga stosowania szczelnych opakowań (niska trwałość po otwarciu)

• Produkt łatwopalny – należy to oznaczyć na etykiecie

• Można stabilizować zapachy i poprawiać klarowność formulacji

Czy wiesz, że?

• Alkohol izopropylowy działa skuteczniej niż etanol w zwalczaniu bakterii Gram-ujemnych.

• W stężeniu 70% działa lepiej przeciwdrobnoustrojowo niż 99%, ponieważ wolniejsze parowanie umożliwia lepszy kontakt z patogenami.

• Stosowany jest również do czyszczenia skóry przed zabiegami medycyny estetycznej oraz do usuwania warstw dyspersyjnych w stylizacji paznokci.

• Można go łączyć z mentolem w produktach chłodzących dla sportowców i osób z problemami krążeniowymi.

Przykłady formulacji

1. Tonik oczyszczający dla skóry trądzikowej

   • Isopropyl Alcohol – 3%

   • Hydrolat z szałwii – 80%

   • Kwas salicylowy – 1%

   • Pantenol – 1%

   • Gliceryna – 3%

   • Konserwant – 1%

   • Woda – do 100%

2. Mgiełka zapachowa unisex

   • Isopropyl Alcohol – 75%

   • Woda – 20%

   • Olejek neroli – 0,5%

   • Olejek cytrynowy – 0,5%

   • Glikol butylenowy – 2%

3. Płyn antybakteryjny do rąk

   • Isopropyl Alcohol – 70%

   • Gliceryna – 3%

   • Woda – 26%

   • Żelujący polimer (karbomer) – 0,5%

   • Wodorotlenek sodu – do pH 6

4. Żel chłodzący do stóp

   • Isopropyl Alcohol – 10%

   • Mentol – 0,5%

   • Ekstrakt z kasztanowca – 2%

   • Gliceryna – 2%

   • Karbomer – 0,8%

   • Woda – do 100%

5. Balsam po goleniu dla mężczyzn

   • Isopropyl Alcohol – 5%

   • Olej z pestek winogron – 4%

   • Alantoina – 0,5%

   • Emulgator – 3%

   • Woda – do 100%

   • Konserwant – 1%

6. Preparat odkażający do paznokci

   • Isopropyl Alcohol – 90%

   • Olejek z drzewa herbacianego – 0,5%

   • Gliceryna – 3%

   • Woda – do 100%

7. Spray dezynfekujący do powierzchni SPA

   • Isopropyl Alcohol – 80%

   • Woda – do 100%

   • Olejek lawendowy – 0,5%

   • Polisorbat 20 – 1%

8. Preparat do odtłuszczania skóry przed zabiegiem

   • Isopropyl Alcohol – 50%

   • Woda – 49%

   • Glikol propylenowy – 1%

9. Kąpiel stóp z alkoholem

   • Isopropyl Alcohol – 10%

   • Ekstrakt z rumianku – 3%

   • Mocznik – 5%

   • Woda – do 100%

10. Żel aromaterapeutyczny z lawendą

• Isopropyl Alcohol – 5%

• Olejek lawendowy – 0,5%

• Gliceryna – 2%

• Hydrożel bazowy – 92,5%

11. Dezodorant w sprayu dla kobiet

• Isopropyl Alcohol – 25%

• Hydrolat z róży damasceńskiej – 60%

• Gluconolactone – 2%

• Pantenol – 1%

• Olejek palmarozy – 0,5%

• Woda – do 100%