Alkohol cetylowy

Alkohol cetylowy jest stałym, woskowatym alkoholem tłuszczowym o długim łańcuchu węglowym (C16), pozyskiwany z olejów roślinnych (dostępny jest również w postaci syntetycznej). Należy do grupy alkoholi tłuszczowych nasyconych, które – w przeciwieństwie do etanolu czy metanolu – nie wykazują działania drażniącego, a wręcz przeciwnie: działają zmiękczająco i kondycjonująco. Jest powszechnie wykorzystywany jako emolient, emulgator, stabilizator emulsji oraz czynnik konsystencjotwórczy w szerokim zakresie produktów kosmetycznych i dermatologicznych. 

Ze względu na swoje właściwości reologiczne i okluzyjne, alkohol cetylowy poprawia teksturę, gładkość i trwałość formulacji, a także zwiększa lepkość bez uczucia ciężkości. Tworzy na skórze i włosach cienką, zmiękczającą warstwę ochronną, która ogranicza transepidermalną utratę wody (TEWL). Jest całkowicie bezpieczny i dobrze tolerowany nawet przez skórę wrażliwą oraz dziecięcą, dzięki czemu znajduje zastosowanie zarówno w kosmetykach luksusowych, jak i w preparatach dermatologicznych, baby care, spa i produktów do higieny intymnej.

Parametry fizykochemiczne

• Nazwa chemiczna: 1-heksadekanol (n-hexadecanol)

• Wzór sumaryczny: C₁₆H₃₄O

• Postać fizyczna: ciało stałe / wosk, białe płatki

• Zapach: łagodny, charakterystyczny, tłuszczowy

• Temperatura topnienia: 49–52°C

• Rozpuszczalność: nierozpuszczalny w wodzie, dobrze rozpuszczalny w alkoholu i olejach

• Higroskopijność: nie

• Poziom HL B: ok. 15,5

• Kompatybilność z emulgatorami: bardzo dobra

Właściwości

Kosmetyczne:

• Emolient tłusty, zmiękcza i wygładza skórę.

• Tworzy warstwę ochronną, ogranicza TEWL.

• Zwiększa gładkość i kremowość produktu.

• Ułatwia rozprowadzanie preparatu.

• Zwiększa przyczepność emulsji do skóry i włosów.

Dermatologiczne:

• Hipoalergiczny, dobrze tolerowany przez skórę atopową i wrażliwą.

• Niekomedogenny.

• Łagodzi uczucie szorstkości i ściągnięcia.

• Wspiera regenerację naskórka.

Funkcjonalne:

• Współemulgator O/W, poprawia stabilność emulsji.

• Zwiększa lepkość i konsystencję kremów, balsamów, maseł.

• Modyfikuje właściwości sensoryczne (aksamitność, ślizg).

• Wspiera homogenność faz olejowych i wodnych.

Zastosowanie

• Kremy, mleczka, balsamy – zwiększa gładkość, lepkość, trwałość emulsji.

• Masełka do ciała, emulsje typu body butter – nadaje plastyczność, tłustość.

• Kosmetyki do włosów – jako środek kondycjonujący w maskach, odżywkach, kremach bez spłukiwania.

• Dezodoranty – stabilizuje fazę olejową, poprawia właściwości aplikacyjne.

• Pomadki do ust i sztyfty ochronne – emolient i czynnik konsystencjotwórczy.

• Mydła syndetowe i kostki – nadaje woskowatą strukturę, stabilizuje bazę.

• Produkty spa i do masażu – emolient zwiększający poślizg.

• Kosmetyki DIY – popularny składnik w kremach i balsamach domowych.

Dawkowanie

• Kremy, balsamy, mleczka: 1–5% – stabilizacja i zmiękczenie emulsji.

• Masła i produkty do ciała: 3–10% – konsystencja, efekt okluzji.

• Maski i odżywki do włosów: 0,5–3% – wygładzenie, połysk.

• Produkty do golenia i brody: 1–3% – zmiękczanie, poślizg.

• Pomadki i sztyfty: 5–15% – kształtowanie bazy tłuszczowej.

• Dezodoranty w sztyfcie: 3–8% – struktura, film ochronny.

• Kostki do masażu, spa: 5–12% – faza stała, emolient.

Sposób użycia

• Dodawać do faz olejowych emulsji.

• Roztopić w kąpieli wodnej (min. 50°C), nie przegrzewać powyżej 70°C.

• Nie wymaga neutralizacji ani modyfikacji pH.

• Można stosować jako emolient wspomagający inne składniki tłuszczowe.

• Stabilny w pH 4–9.

Z czym łączyć?

• Z emolientami: masła roślinne, oleje tłoczone na zimno, estry (np. Cetearyl Ethylhexanoate).

• Z emulgatorami: Olivem 1000, Glyceryl Stearate, itp.

• Z zagęstnikami: guma ksantanowa, carbomer, alkohol cetearylowy.

• Z humektantami: gliceryna, pantenol, sorbitol.

• Z filtrami UV: stabilizuje i poprawia aplikację.

Kompatybilność

• Nie łączyć z silnie kationowymi substancjami w wysokim stężeniu – ryzyko destabilizacji.

• Nie stosować z dużym udziałem alkoholu etylowego – może powodować wytrącanie.

• Nadmiar (>10%) może pogorszyć odczucia sensoryczne (woskowatość, tłustość).

• Zachować ostrożność w formulacjach sprayowych – może zapychać atomizery.

Toksykologia i bezpieczeństwo

• Nietoksyczny, biodegradowalny.

• Niekomedogenny.

• Bezpieczny dla kobiet w ciąży i dzieci.

• Nie podrażnia skóry i oczu.

• Nie zawiera alergenów.

• Zgodny z normami ECOCERT/COSMOS.

Uwagi formulacyjne

• Optymalne stężenie dla uzyskania stabilności i przyjemnych właściwości sensorycznych: 2–4%.

• Nie stosować jako jedynego emulgatora – pełni rolę współemulgatora lub emolientu.

• Dobrze współpracuje z woskami roślinnymi i masłami.

• W recepturach do włosów stosować z umiarem, aby uniknąć efektu obciążenia.

Czy wiesz, że?

• Alkohol cetylowy był początkowo pozyskiwany z oleju wielorybiego – dziś wytwarzany jest głównie z roślin.

• To jeden z najstarszych składników emolientowych używanych w farmacji i kosmetyce od XIX wieku.

• W kosmetykach DIY stosowany jako naturalny zamiennik parafiny lub silikonów.

• Może poprawiać stabilność zapachową perfumowanych emulsji dzięki „zamknięciu” lotnych nut zapachowych w strukturze fazy tłuszczowej.

Przykłady formulacji

1. Krem do twarzy na dzień (dla cery suchej)

   • Woda: 70%

   • Gliceryna: 5%

   • Olej z pestek winogron: 8%

   • Alkohol cetylowy: 3%

   • Emulgator: 5%

   • Konserwant: 1%

   • D-pantenol: 2%

   • Witamina E: 0,5%

   • Olejek lawendowy: 0,5%

2. Odżywka do włosów bez spłukiwania

   • Woda: 75%

   • Alkohol cetylowy: 1%

   • Emulgator BTMS: 3%

   • Olej kokosowy frakcjonowany: 5%

   • Pantenol: 2%

   • Guma ksantanowa: 0,3%

   • Konserwant: 1%

   • Olejek rozmarynowy: 0,2%

3. Balsam do ciała

   • Masło shea: 10%

   • Alkohol cetylowy: 5%

   • Olej jojoba: 5%

   • Woda: 65%

   • Gliceryna: 5%

   • Olivem 1000: 6%

   • Konserwant: 1%

   • Olejek waniliowy: 0,5%

4. Pomadka ochronna do ust

   • Olej słonecznikowy: 20%

   • Masło kakaowe: 20%

   • Alkohol cetylowy: 10%

   • Wosk pszczeli: 40%

   • Witamina E: 1%

   • Aromat waniliowy: 0,5%

5. Krem po goleniu dla mężczyzn

   • Woda: 68%

   • Alkohol cetylowy: 2%

   • Olej migdałowy: 5%

   • Emulgator GMS SE: 3%

   • Mentol: 0,3%

   • Pantenol: 2%

   • Alantoina: 0,5%

   • Konserwant: 1%

   • Olejek z drzewa herbacianego: 0,2%

6. Szampon łagodny

   • SCI: 10%

   • Coco Glucoside: 5%

   • Woda: 60%

   • Alkohol cetylowy: 1%

   • Gliceryna: 4%

   • Mleczan sodu: 2%

   • Pantenol: 1%

   • Hydrolat z szałwii: 10%

   • Konserwant: 1%

7. Dezodorant w sztyfcie

   • Olej kokosowy: 25%

   • Alkohol cetylowy: 5%

   • Masło shea: 20%

   • Wosk carnauba: 5%

   • Soda oczyszczona: 20%

   • Skrobia tapioki: 15%

   • Olejek cytrynowy: 1%

   • Witamina E: 0,5%

8. Krem ochronny do rąk intensywnie natłuszczający

   • Alkohol cetylowy: 4%

   • Olej awokado: 6%

   • Emulgator: 5%

   • Woda: 70%

   • Pantenol: 2%

   • Mocznik: 3%

   • Konserwant: 1%

   • Olejek geraniowy: 0,5%

9. Masło do ciała 

   • Alkohol cetylowy: 6%

   • Masło mango: 10%

   • Olej makadamia: 10%

   • Emulgator: 4%

   • Woda: 60%

   • Hydrolat różany: 5%

   • Konserwant: 1%

   • Olejek ylang-ylang: 0,5%

10. Mydło syndetowe do twarzy 

• SCI: 20%

• Alkohol cetylowy: 2%

• Glukozyd decylowy: 10%

• Gliceryna: 5%

• Olej konopny: 5%

• Pantenol: 1%

• Konserwant: 1%